Jak wygląda odpowiedzialność lekarza zatrudnionego na kontrakcie w NZOZ-ie za szkody wyrządzone pacjentom?
Czy jest zgodny z prawem zapis w umowie, który mówi, że lekarz przejmuje pełną odpowiedzialność za szkody?
Za szkody wyrządzone pacjentowi, na skutek działań lub zaniechań lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych na podstawie umowy zawartej z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, lekarz ten będzie ponosił odpowiedzialność cywilną na podstawie art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Zapis w umowie, stanowiący, że lekarz ponosi pełną odpowiedzialność za szkody wyrządzone pacjentowi nie wpływa na odpowiedzialność niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej wobec pacjenta, gdyż w zależności od okoliczności NZOZ za działania lekarza będzie ponosił odpowiedzialność cywilną albo na podstawie art. 430 albo art. 471 w związku z art. 474 Kodeksu cywilnego. Taki zapis umowny reguluje zakres roszczenia regresowego NZOZ-u wobec lekarza. Na podstawie takiego zapisu niepubliczny zakład opieki zdrowotnej będzie mógł dochodzić od lekarza odszkodowania w wysokości równej kosztom poniesionym przez NZOZ w stosunku do pacjenta.
W przypadku opisanym w pytaniu, lekarz może ponosić odpowiedzialność cywilną na podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego (odpowiedzialność deliktowa). Powołany przepis stanowi, iż kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Należy wskazać, iż odpowiedzialność cywilna lekarza będzie odpowiedzialnością deliktową, inaczej zwaną odpowiedzialnością z czynów niedozwolonych, a nie kontraktową, gdyż pacjenta nie łączy z lekarzem wykonującym świadczenia zdrowotne na rzecz niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej żadna umowa.
Lekarz poniesie odpowiedzialność cywilną na podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego, gdy w danym przypadku łącznie zaistnieją następujące przesłanki:
1. wystąpi zdarzenie wywołujące szkodę tj. czyn niedozwolony. Zdarzenie to może polegać na działaniu lub zaniechaniu lekarza;
2. wystąpi szkoda, w przypadku odpowiedzialności związanej z wykonywaniem zawodu lekarza będzie to szkoda na osobie;
3. będzie istniał związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę (działaniem lub zaniechaniem lekarza) a szkodą;
4. działanie lekarza będzie zawinione. Należy wskazać, iż w przypadku odpowiedzialności deliktowej nie ma w zasadzie znaczenia stopień winy, tj. czy była to wina umyślna lub nieumyślna. Lekarz będzie odpowiedzialny za każdy stopień winy, nawet najlżejszy. Ocena, czy w danym przypadku lekarz dołożył należytej staranności odbywać się będzie poprzez porównanie zachowania lekarza w konkretnym przypadku i w konkretnych okolicznościach z pewnym wzorcem zachowania określającego należytą staranność jakiej wymaga się od lekarza jako profesjonalisty.
Należy wskazać, iż za szkodę wyrządzoną pacjentowi odpowiada również niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, na rzecz którego lekarz wykonuje świadczenia zdrowotne na podstawie umowy. W zależności od tego czy szkoda powstała przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych czy świadczeń zdrowotnych udzielanych prywatnie, odpowiedzialność niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej będzie w pierwszym wypadku odpowiedzialnością z czynów niedozwolonych, w drugim zaś odpowiedzialnością z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
W przypadku, gdy szkoda powstanie na skutek działania lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych finansowanych przez NFZ, odpowiedzialność NZOZ-u będzie oparta na art. 430 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.
Jeżeli szkoda powstanie na skutek działania lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych finansowanych w ramach umowy o leczenie pomiędzy pacjentem a niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, których koszty ponosi sam pacjent, to odpowiedzialność NZOZ-u będzie oparta na art. 471 w związku z art. 474 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tymi przepisami NZOZ jest odpowiedzialny za naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązani wobec pacjenta, w tym za działanie lub zaniechanie osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywał, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierzył.
Odnosząc się do zapisu w umowie o udzielanie świadczeń zawartej pomiędzy niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej a lekarzem stanowiącym, iż lekarz przejmuje pełną odpowiedzialność za szkody to należy uznać, iż jest on dopuszczalny. Na podstawie tego zapisu NZOZ nie jest jednak zwolniony z odpowiedzialności cywilnej wobec pacjenta, gdyż odpowiedzialność tą kształtują przepisy powołane powyżej. Niemniej jednak, w przypadku gdy NZOZ naprawiłby szkodę wyrządzoną pacjentowi przez lekarza, na podstawie powyższego zapisu umownego, byłby uprawniony do żądania od lekarza zwrotu wypłaconych kwot w pełnej wysokości.
W mojej opinii zapis taki ma zastosowanie wyłącznie do przypadków, w których szkoda jest wynikiem działania lub zaniechania lekarza.
W przypadku gdy do powstania szkody przyczyniło się zarówno działanie (zaniechanie) lekarza, jak również działanie (zaniechanie) NZOZ-u (np. wina organizacyjna, wina innych osób zatrudnionych przez NZOZ), zapis taki nie przenosi pełnej (wyłącznej) odpowiedzialności na lekarza.
Katarzyna Godlewska
Czy jest zgodny z prawem zapis w umowie, który mówi, że lekarz przejmuje pełną odpowiedzialność za szkody?
Za szkody wyrządzone pacjentowi, na skutek działań lub zaniechań lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych na podstawie umowy zawartej z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, lekarz ten będzie ponosił odpowiedzialność cywilną na podstawie art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Zapis w umowie, stanowiący, że lekarz ponosi pełną odpowiedzialność za szkody wyrządzone pacjentowi nie wpływa na odpowiedzialność niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej wobec pacjenta, gdyż w zależności od okoliczności NZOZ za działania lekarza będzie ponosił odpowiedzialność cywilną albo na podstawie art. 430 albo art. 471 w związku z art. 474 Kodeksu cywilnego. Taki zapis umowny reguluje zakres roszczenia regresowego NZOZ-u wobec lekarza. Na podstawie takiego zapisu niepubliczny zakład opieki zdrowotnej będzie mógł dochodzić od lekarza odszkodowania w wysokości równej kosztom poniesionym przez NZOZ w stosunku do pacjenta.
W przypadku opisanym w pytaniu, lekarz może ponosić odpowiedzialność cywilną na podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego (odpowiedzialność deliktowa). Powołany przepis stanowi, iż kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Należy wskazać, iż odpowiedzialność cywilna lekarza będzie odpowiedzialnością deliktową, inaczej zwaną odpowiedzialnością z czynów niedozwolonych, a nie kontraktową, gdyż pacjenta nie łączy z lekarzem wykonującym świadczenia zdrowotne na rzecz niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej żadna umowa.
Lekarz poniesie odpowiedzialność cywilną na podstawie art. 415 Kodeksu cywilnego, gdy w danym przypadku łącznie zaistnieją następujące przesłanki:
1. wystąpi zdarzenie wywołujące szkodę tj. czyn niedozwolony. Zdarzenie to może polegać na działaniu lub zaniechaniu lekarza;
2. wystąpi szkoda, w przypadku odpowiedzialności związanej z wykonywaniem zawodu lekarza będzie to szkoda na osobie;
3. będzie istniał związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę (działaniem lub zaniechaniem lekarza) a szkodą;
4. działanie lekarza będzie zawinione. Należy wskazać, iż w przypadku odpowiedzialności deliktowej nie ma w zasadzie znaczenia stopień winy, tj. czy była to wina umyślna lub nieumyślna. Lekarz będzie odpowiedzialny za każdy stopień winy, nawet najlżejszy. Ocena, czy w danym przypadku lekarz dołożył należytej staranności odbywać się będzie poprzez porównanie zachowania lekarza w konkretnym przypadku i w konkretnych okolicznościach z pewnym wzorcem zachowania określającego należytą staranność jakiej wymaga się od lekarza jako profesjonalisty.
Należy wskazać, iż za szkodę wyrządzoną pacjentowi odpowiada również niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, na rzecz którego lekarz wykonuje świadczenia zdrowotne na podstawie umowy. W zależności od tego czy szkoda powstała przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych czy świadczeń zdrowotnych udzielanych prywatnie, odpowiedzialność niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej będzie w pierwszym wypadku odpowiedzialnością z czynów niedozwolonych, w drugim zaś odpowiedzialnością z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
W przypadku, gdy szkoda powstanie na skutek działania lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych finansowanych przez NFZ, odpowiedzialność NZOZ-u będzie oparta na art. 430 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.
Jeżeli szkoda powstanie na skutek działania lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych finansowanych w ramach umowy o leczenie pomiędzy pacjentem a niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, których koszty ponosi sam pacjent, to odpowiedzialność NZOZ-u będzie oparta na art. 471 w związku z art. 474 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tymi przepisami NZOZ jest odpowiedzialny za naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązani wobec pacjenta, w tym za działanie lub zaniechanie osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywał, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierzył.
Odnosząc się do zapisu w umowie o udzielanie świadczeń zawartej pomiędzy niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej a lekarzem stanowiącym, iż lekarz przejmuje pełną odpowiedzialność za szkody to należy uznać, iż jest on dopuszczalny. Na podstawie tego zapisu NZOZ nie jest jednak zwolniony z odpowiedzialności cywilnej wobec pacjenta, gdyż odpowiedzialność tą kształtują przepisy powołane powyżej. Niemniej jednak, w przypadku gdy NZOZ naprawiłby szkodę wyrządzoną pacjentowi przez lekarza, na podstawie powyższego zapisu umownego, byłby uprawniony do żądania od lekarza zwrotu wypłaconych kwot w pełnej wysokości.
W mojej opinii zapis taki ma zastosowanie wyłącznie do przypadków, w których szkoda jest wynikiem działania lub zaniechania lekarza.
W przypadku gdy do powstania szkody przyczyniło się zarówno działanie (zaniechanie) lekarza, jak również działanie (zaniechanie) NZOZ-u (np. wina organizacyjna, wina innych osób zatrudnionych przez NZOZ), zapis taki nie przenosi pełnej (wyłącznej) odpowiedzialności na lekarza.
Katarzyna Godlewska