1. Wstęp

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.) – dalej u.dz.l., wprowadziła istotną zmianę w zakresie systematyki podmiotów leczniczych. Ustawodawca w sposób wyraźny dokonał podziału na podmioty lecznicze będące i niebędące przedsiębiorcami. Fakt ten wywiera również bezpośredni skutek w zakresie definiowania pojęcia kierownika podmiotu leczniczego oraz w dalszej kolejności zasad obsadzania stanowisk kierowniczych w placówkach medycznych.
Zgodnie z treścią art. 2 ust. 2 pkt. 1 u.dz.l., ilekroć w ustawie mowa jest o „kierowniku bez bliższego określenia”, rozumie się przez to także zarząd spółki kapitałowej, a w przypadku innych podmiotów wykonujących działalność leczniczą – osobę uprawnioną do kierowania tymi podmiotami i ich reprezentowania na zewnątrz, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

2. Podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami – definicja

Analizę zagadnienia obejmowania stanowisk kierowniczych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami rozpocząć należy od ustalenia, jakie podmioty lecznicze, według ustawy o działalności leczniczej, zaliczane są do grupy placówek niebędących przedsiębiorcami. Odpowiedź na tak postawione pytanie odnaleźć można w art. 2 ust. 1 pkt 4 u.dz.l., zgodnie z którym, do podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami zaliczamy:
a) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
b) jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe, tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

3. Stanowiska kierownicze a obowiązek przeprowadzenia konkursu

W odróżnieniu od podmiotów leczniczych będących przedsiębiorcami, w placówkach medycznych należących do grupy „nieprzedsiębiorców” przepisy ustawy jasno wskazują, iż funkcja kierownika ma charakter jednoosobowy. Nie ma tutaj mowy o istnieniu organu kolegialnego. Prawodawca bardzo precyzyjnie określa również wymagania, jakie musi spełniać kandydat na takie stanowisko, wynikają one z art. 46 ust. 2 u.dz.l. Zgodnie z jego treścią, kierownikiem podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą może być osoba, która:
a) posiada wykształcenie wyższe,
b) posiada wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego wykonywania obowiązków kierownika,
c) posiada co najmniej pięcioletni staż pracy na stanowisku kierowniczym albo ukończone studia podyplomowe na kierunku zarządzanie i co najmniej trzyletni staż pracy,
d) nie została prawomocnie skazana za przestępstwo popełnione umyślnie.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na treść art. 46 ust. 3 u.dz.l., według którego podstawę zatrudnienia kierownika podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą stanowić może stosunek pracy na podstawie powołania, umowa o pracę albo umowa cywilnoprawna. Podkreślić trzeba, iż podmiotem występującym w imieniu placówki medycznej w zakresie nawiązania z kandydatem na kierownika stosunku pracy lub zawarcia umowy cywilnoprawnej, jest każdorazowo podmiot tworzący. Pracodawcą jednak pozostaje tutaj podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą.
Ustawa o działalności leczniczej określa również w sposób wyraźny procedurę, według której przeprowadzane są wybory na stanowiska kierownicze w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Procedura ta została dodatkowo uszczegółowiona w treści rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2012 r. w sprawie sposobu przeprowadzania konkursu na niektóre stanowiska kierownicze w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą (Dz. U. poz. 182) – dalej r.s.p.k. Ustawa tworzy katalog stanowisk kierowniczych, które wymagają przeprowadzenia procedury konkursowej. Zgodnie z art. 49 ust. 1 u.dz.l., należą do nich:
a) kierownik,
b) zastępca kierownika,
c) ordynator,
d) naczelna pielęgniarka lub przełożona pielęgniarek,
e) pielęgniarka oddziałowa.

Trzeba podkreślić, iż ustawa wprowadza jednocześnie pewne wyjątki, od ogólnej zasady wynikającej ze wskazanego powyżej art. 49 ust. 1 u.dz.l. Po pierwsze, konkurs na stanowisko zastępcy kierownika podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą nie jest wymagany, jeśli kierownik takiej placówki medycznej jest lekarzem. Po drugie, nie istnieje również konieczność przeprowadzania konkursu na stanowisko ordynatora w przypadku, jeżeli oddziałem nie kieruje ordynator, a jedynie lekarz kierujący. W takiej jednak sytuacji brak ordynatora danego oddziału musi zostać wyraźnie określony w regulaminie organizacyjnym podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą.

4. Konkurs – zasady ogólne i skutki

Konkurs na stanowiska kierownicze w trybie art. 49 u.dz.l. przeprowadzany jest przez powołaną w tym celu komisję konkursową. Jeśli procedura konkursowa wszczęta została w odniesieniu do wyboru kandydata na stanowisko kierownika podmiotu, skład komisji ustalany jest przez podmiot tworzący placówkę medyczną. W odniesieniu do pozostałych stanowisk, komisję powołuje kierownik podmiotu leczniczego (§ 3 r.s.p.k.). W tym miejscu należy odnieść się do licznych wątpliwości, jakie w środowiskach medycznych wywołuje określony w rozporządzeniu liczbowy skład członków komisji. Analiza treści § 10 r.s.p.k. prowadzi bowiem do wniosku, iż ustawodawca w wyraźny sposób zwiększył wpływ podmiotu tworzącego lub kierownika placówki medycznej jako podmiotów właściwych, w zależności od stanowiska, na które prowadzony jest konkurs, w związku z usankcjonowaniem, iż podmiot właściwy ma prawo powołania w skład komisji konkursowej od trzech do sześciu przedstawicieli. Rozwiązanie takie spotkało się z protestami ze strony samorządowych organizacji zawodów medycznych. Zarzuty opierają się tutaj głównie na zbytnim „upolitycznieniu” przeprowadzanych konkursów i niewielkim wpływie samorządów na wybory, w szczególności, ordynatorów czy pielęgniarek naczelnych i oddziałowych. Sprzeciw ten znalazł między innymi wyraz w piśmie z dnia 24 lutego 2012 r. skierowanym przez Naczelną Radę Pielęgniarek i Położnych do Ministerstwa Zdrowia. W odpowiedzi Ministerstwa Zdrowia z dnia 13 marca 2012 r. (MZ-DS-WSZ-3107-29/HR/12) można przeczytać, iż wprowadzenie wskazanych powyżej regulacji miało na celu wzmocnienie podmiotu tworzącego oraz kierownika podmiotu leczniczego w procedurze konkursowej.

(...)

Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie