Gdy pacjent małoletni nie zgadza się na upoważnienie wybranej przez rodzica osoby, to podmiot leczniczy nie może udostępnić informacji o stanie zdrowia pacjenta osobie trzeciej bez zgody sądu opiekuńczego

Co należy zrobić, gdy pacjent w wieku 16-18 lat nie zgadza się na udostępnienie dokumentacji medycznej osobie trzeciej (informacji o stanie zdrowia), a opiekun prawny (rodzic) chce to uczynić (wyznaczyć na stałe osobę upoważnioną do informacji o stanie zdrowia pacjenta)?Czy w takiej sytuacji można udostępnić osobie trzeciej informacje bez zgody sądu opiekuńczego?

Zwracam uwagę, że zasada uzyskiwania zgody (także pacjenta małoletniego po ukończeniu 16 roku życia) jest zawarta w rozdziale 3 (prawo pacjenta do informacji), ale nie ma jej w rozdziale 4 (prawo pacjenta do tajemnicy informacji).

Odpowiedź

Zgodnie z treścią przepisu art. 9 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.) - dalej u.p.p. pacjent, który ukończył 16 lat, lecz nie ukończył 18 lat ma prawo do uzyskania pełnej informacji o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniach.
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 3 u.p.p., pacjent lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do wyrażenia zgody na udzielenie informacji o stanie zdrowia pacjenta innym osobom. W tym przepisie ustawodawca wprost wskazał, że prawo do upoważnienia osoby trzeciej do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia pacjenta ma przedstawiciel ustawowy. W doktrynie podkreśla się (zob. D. Karkowska, Komentarz do ustawy o prawach pacjenta), że także przedstawiciel ustawowy pacjenta może upoważnić wyraźnie wskazaną osobę, z tym jednak zastrzeżeniem, że jeżeli jest to pacjent małoletni, który ukończył lat szesnaście lecz nie ukończył lat 18, to także on powinien wyrazić zgodę na udzielenie upoważnienia (wymóg podwójnej zgody). Wobec powyższego, w sytuacji w której pacjent małoletni nie zgadza się na upoważnienie wskazanej przez przedstawiciela osoby lub nie wyraża zgody na upoważnienie kogokolwiek, w ocenie odpowiadającego podmiot leczniczy nie może udostępnić informacji o stanie zdrowia pacjenta osobie trzeciej bez zgody sądu opiekuńczego.
Natomiast zgodnie z treścią art. 26 ust. 1 u.p.p., podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Wykładnia literalna tego przepisu prowadzi do wniosku, że upoważnienia do udostępniania swojej dokumentacji medycznej osobie trzeciej może udzielić jedynie pacjent, a nie jego przedstawiciel ustawowy. Ustawodawca uregulował udostępnienie dokumentacji medycznej w sposób odmienny od upoważniania do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia, bowiem nie wskazuje wprost przedstawiciela ustawowego jako osoby uprawnionej do złożenia takiego oświadczenia w imieniu małoletniego pacjenta. Z uwagi jednak na fakt, iż małoletni pacjent posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych do czasu osiągnięcia pełnoletniości, przedstawiciel ustawowy zgodnie z Kodeksem cywilnym składa oświadczenia woli w imieniu małoletniego. I w tym wypadku stanowisko doktryny jest jednakowe z wcześniej przytoczonym, a więc w przypadku kiedy pacjent ukończył 16 lat, winna być brana pod uwagę także jego wola w zakresie udostępniania dokumentacji medycznej wspólnie z przedstawicielem ustawowym. Z tego wynika, iż podmiot leczniczy nie może udostępnić dokumentacji medycznej pacjenta innemu podmiotowi niż sam pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy, w przypadku braku stosownego upoważnienia złożonego za zgodą zarówno pacjenta jak i przedstawiciela ustawowego. Jeżeli opiekun ustawowy pacjenta uzna, że ze względu na jego dobro należy upoważnić osobę trzecią do uzyskiwania dokumentacji medycznej małoletniego pacjenta – musi wystąpić do sądu rodzinnego o wyrażenie takiej zgody.

Pytanie pochodzi z Serwisu Prawo i Zdrowie