Dofinansowanie ratownictwa medycznego i infrastruktury ochrony zdrowia na poziomie ponadregionalnym w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko

1. Informacja o programie Celem Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIŚ) jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. POIŚ dysponuje największym ze wszystkich programów zasobem finansowym, wynoszącym niemal 28 mld euro. Stanowi to ponad 40% całkowitej kwoty środków unijnych zaangażowanych w realizację polityki spójności w Polsce.

W ramach POIŚ realizowanych jest 15 priorytetów, dotyczących przede wszystkim transportu (19,4 mld euro), ochrony środowiska (4,8 mld euro) i energetyki (1,7 mld euro). Część środków przeznaczono także na obszary związane z kulturą (490 mln euro), zdrowiem (350 mln euro) i szkolnictwem wyższym (500 mln euro). Środki te pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności. Po uwzględnieniu wkładu krajowego, oś priorytetowa dotycząca ochrony zdrowia uzyska łączną kwotę w wysokości 411,8 mln euro. Ostateczna wersja Programu, po konsultacjach społecznych i negocjacjach z Komisją Europejską, została zatwierdzona w dniu 7 grudnia 2007 r. Z początkiem 2008 r. Rada Ministrów zatwierdziła w drodze uchwały Szczegółowy Opis Priorytetów programu, co umożliwiło dokładne rozpoznanie działań planowanych do realizacji w ramach poszczególnych osi priorytetowych. Jedną z nich jest Priorytet XII "Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia".
 

2. Priorytet XII "Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia"

Postanowienia Szczegółowego Opisu Priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko wskazują, że długofalowym efektem realizacji Priorytetu XII ma być zwiększenie liczby osób aktywnych zawodowo na rynku pracy - poprzez ogólną poprawę zdrowia społeczeństwa. Priorytet przewiduje realizację działań w dwóch obszarach: ratownictwa medycznego (ratownictwo przedszpitalne, szpitalne oddziały ratunkowe i centra urazowe) oraz inwestycji w ochronę zdrowia na poziomie ponadregionalnym (zapewnienie specjalistycznych i wysokospecjalistycznych świadczeń zdrowotnych). Oprócz projektów wybieranych w standardowym trybie konkursowym, Program zawiera przedsięwzięcie indywidualne ("Budowa i remont baz Lotniczego Pogotowia Ratunkowego") oraz wdrażane w trybie systemowym projekty polegające na budowie i wyposażeniu wojewódzkich centrów powiadamiania ratunkowego (obsługa numeru alarmowego 112), a także rozbudowie, remoncie i wyposażeniu centrów urazowych.
 

2.1. Działanie 12.1. Rozwój systemu ratownictwa medycznego

Celem Działania 12.1. jest obniżenie poziomu śmiertelności oraz skutków powikłań powstających w wyniku wypadków i innych stanów nagłych zagrożenia zdrowotnego.
Dofinansowanie w ramach Działania (w trybie konkursowym) mogą uzyskać następujące projekty:
• przebudowa, rozbudowa i remont obiektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia (szpitalne oddziały ratunkowe istniejące lub planowane do utworzenia zgodnie z wojewódzkim planem działania systemu) w zakresie ratownictwa medycznego w taki sposób, aby dostosować je do wymogów określonych w obowiązujących przepisach prawa (odnośnie stanu technicznego, sanitarnego, dostępności itp.) - gdzie minimalna wartość projektu wynosi 1 mln zł.;
• zakup wyrobów medycznych służących do diagnostyki lub terapii, z wyłączeniem wyrobów i produktów jednorazowego użytku, w tym dostosowanie stanu technicznego istniejącej infrastruktury do użytkowania zakupionych wyrobów - gdzie minimalna wartość projektu wynosi 400 tys. zł.;
• budowa i remont lądowisk dla helikopterów służących dostępności do szpitalnych oddziałów ratunkowych - gdzie minimalna wartość projektu wynosi 200 tys. zł.;
• zakup specjalistycznych środków transportu sanitarnego (ambulansów) wraz z wyposażeniem na potrzeby specjalistycznych i podstawowych zespołów ratownictwa medycznego - gdzie minimalna wartość projektu wynosi 280 tys. zł.
W przypadku projektów wybieranych w drodze pozakonkursowej, kwoty dofinansowania określone zostały na poziomie ok. 50 mln euro (łącznie oba projekty systemowe) i 14,45 mln euro (projekt indywidualny).
Beneficjentami Działania 12.1. są zakłady opieki zdrowotnej (publiczne i niepubliczne), udzielające świadczeń zdrowotnych w zakresie ratownictwa medycznego, posiadające umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych zawartą z oddziałem wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia albo udzielające świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych na podstawie innych tytułów, lub ich organy założycielskie. Zgodnie z postanowieniami Szczegółowego Opisu Priorytetów POIŚ - zakres wsparcia udzielanego w ramach Programu powinien odpowiadać zakresowi działalności danego podmiotu w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej. Można spodziewać się, że większa część alokacji trafi raczej do sektora publicznego niż prywatnego. Warto zwrócić uwagę na możliwość ubiegania się o dotacje organów założycielskich ZOZ-ów. W przypadku, gdy szpital lub inna jednostka organizacyjna znajduje się w słabej kondycji finansowej (a jak pamiętamy z poprzedniego okresu programowania 2004-2006, jednym z warunków ubiegania się o dotacje jest brak zobowiązań publicznoprawnych), organ założycielski (jednostka administracji publicznej) ma szansę uzyskać dofinansowanie na planowane działania z zakresu ratownictwa medycznego, zaś docelowym beneficjentem i operatorem projektu może być wówczas jednostka medyczna, na rzecz której pozyskane zostaną środki finansowe. Należy jednak pamiętać o zapewnieniu trwałości projektu, w tym jego stabilności finansowej. Powyższa uwaga dotyczy projektów konkursowych. Beneficjentami projektów systemowych będą Minister Zdrowia oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w porozumieniu z właściwymi wojewodami.
Alokacja finansowa na Działanie wynosi ponad 235 mln euro, z czego 223,5 mln euro pochodzi ze środków publicznych (unijnych i krajowych), zaś przewidywany udział środków prywatnych to 11,76 mln euro. W ramach Działania nie będzie udzielana pomoc publiczna. Maksymalny poziom dofinansowania projektów wynosi zatem 85% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Górna granica wartości projektów wybieranych w trybie konkursowym nie została ustalona. Nie mniej jednak, regulaminy poszczególnych konkursów mogą wprowadzić maksymalną granicę dofinansowania. Planując projekt, dobrze jest mieć na względzie zachowanie rozsądnych proporcji pomiędzy jego wartością, a oczekiwanym dofinansowaniem. Komisje oceny projektów niechętnie przyznają unijne środki, gdy poziom dotacji nie przekracza 20-30% wartości projektu. Niektóre programy narzucają wręcz minimalny poziom dofinansowania na poziomie ok. 20%.
W Działaniu 12.1. nie znajdzie zastosowania zasada cross-financing, wprowadzana w wielu Regionalnych Programach Operacyjnych, która umożliwia przeznaczenie pewnej części budżetu projektu (zwykle ok. 10-15%) na zadania "miękkie", związane z jego realizacją, takie jak doradztwo, czy szkolenia personelu.
 

2.2. Działanie 12.2. Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia o znaczeniu ponadregionalnym

Celem Działania 12.2. jest zwiększenie dostępności i jakości specjalistycznych i wysokospecjalistycznych świadczeń zdrowotnych, co w aspekcie długofalowym skutkować ma zwiększeniem liczby "zdrowych" lat pracy społeczeństwa.
Dofinansowanie w ramach Działania (w trybie konkursowym) mogą uzyskać następujące projekty:
• przebudowa, rozbudowa i remont obiektów związanych z infrastrukturą ochrony zdrowia o znaczeniu ponadregionalnym w taki sposób, aby dostosować je do wymogów określonych w obowiązujących przepisach prawa - gdzie minimalna wartość projektu wynosi 1 mln zł;
• zakup aparatury obrazowej - gdzie minimalna wartość projektu wynosi 400 tys. zł;
• zakup wyrobów medycznych służących do diagnostyki lub terapii, z wyłączeniem wyrobów i produktów jednorazowego użytku, w tym dostosowanie stanu technicznego istniejącej infrastruktury do użytkowania zakupionych wyrobów - gdzie minimalna wartość projektu wynosi 400 tys. zł.
Beneficjentami Działania 12.2. - w przeciwieństwie do Działania 12.1.- będą wyłącznie jednostki publiczne. Dotyczy do zakładów opieki zdrowotnej o znaczeniu ponadregionalnym, świadczących specjalistyczne usługi medyczne, utworzonych przez ministra lub centralny organ administracji rządowej, publiczną uczelnię medyczną lub uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych, z wyłączeniem zakładów lecznictwa uzdrowiskowego. Beneficjentami Działania mogą być także organy założycielskie w/w zakładów.
Alokacja finansowa na Działanie 12.2. ogółem wynosi 176,46 mln euro. Pomimo że Program również w tym przypadku nie określa górnej granicy kwoty dofinansowania, maksymalna wartość realizowanego projektu nie może przekraczać 50 mln euro. Poziom dofinansowania wynosi do 85% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Podobnie jak w poprzednim Działaniu, zasada "cross-financing" nie znajduje tu zastosowania.
Warto dodać, że szczegółowe kryteria wyboru projektów w ramach obydwu Działań są w trakcie opracowywania. Z uwagi na kluczowy charakter tego zagadnienia dla możliwości pozyskania dotacji, kryteriom oceny składanych projektów poświęcony zostanie odrębny komentarz. To samo dotyczy problematyki kwalifikacji wydatków, czyli określenia, które z kosztów będzie można uwzględnić w ramach planowanej dotacji. (...)