Czy pracownik, zatrudniony na stanowisku st. specjalisty ds. BHP, na umowę o pracę, może prowadzić szkolenia okresowe pracowników bez podpisywania dodatkowej umowy, np. zlecenia lub umowy o dzieło, jeżeli wyraża na to zgodę?
Skoro, jak zaznaczono w pytaniu, pracownik wyraża zgodę na rozszerzenie jego obowiązków o prowadzenie szkoleń BHP (o ile posiada odpowiednie kwalifikacje), to pozostawienie tych obowiązków w ramach obowiązującej umowy o pracę jest rozwiązaniem bezpieczniejszym niż zawarcie umowy cywilnoprawnej z punktu widzenia oceny, czy prowadzenie tych szkoleń jest lub nie jest tym samym rodzajem pracy.
Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - dalej r.sz.b.h.p., może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Dalej rozporządzenie precyzuje, że instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 10 ust. 2 r.sz.b.h.p.). Natomiast instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego (§ 11 ust. 5 r.sz.b.h.p.). Trzeba także wziąć pod uwagę, że pracodawca organizujący i prowadzący szkolenie zapewnia wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia (§ 5 pkt 3 r.sz.b.h.p.).
Każdy z przytoczonych przepisów odwołuje się do wymagań kwalifikacyjnych osób, które mają prowadzić szkolenie z zakresu BHP. Co więcej w tych przypadkach, gdy szkoleń nie prowadzi jednostka organizacyjna na zlecenie pracodawcy, a sam pracodawca, rozporządzenie odwołuje się do "pracownika" wyznaczonego przez pracodawcę do prowadzenia szkoleń. Oceny, czy powierzenie pracownikowi obowiązków w zakresie prowadzenia szkoleń BHP ma się odbyć w ramach obowiązującej umowy o pracę, czy w drodze umowy cywilnoprawnej należy dokonać w oparciu o analizę rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika na podstawie wcześniej obowiązującej umowy o pracę.
Zasadą jest, że z tym samym pracodawcą, w zakresie wykonywania pracy tego samego rodzaju, pracownik może pozostawać tylko w jednym stosunku pracy (tak m.in.: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 marca 1997 r. sygn. akt I PKN 43/97). Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 października 2008 r. w sprawie o sygn. akt I PK 73/08 rodzaj pracy może być określony w sposób bardziej lub mniej szczegółowy. Strony stosunku pracy, określając rodzaj pracy w sposób ogólny, pozostawiają pracodawcy - w ramach jego uprawnień kierowniczych - uszczegółowienie zakresu czynności pracownika. Zakres czynności pracownika stanowi konkretyzację umówionego rodzaju pracy, stanowi zbiorcze polecenie pracodawcy i nie wymaga zgody pracownika na jego zmianę. Natomiast, w razie poczynienia przez strony stosunku pracy szczegółowych ustaleń co do rodzaju pracy w treści umowy o pracę, ustalenia te stają się z woli stron istotnymi jej elementami, których zmiana wymaga zgody pracownika, a w razie jej braku - wypowiedzenia zmieniającego.
Natomiast zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy, stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne.
Skoro, jak zaznaczono w pytaniu, pracownik wyraża zgodę na rozszerzenie jego obowiązków o prowadzenie szkoleń BHP (o ile posiada odpowiednie kwalifikacje), to pozostawienie tych obowiązków w ramach obowiązującej umowy o pracę jest rozwiązaniem bezpieczniejszym niż zawarcie umowy cywilnoprawnej z punktu widzenia oceny, czy prowadzenie tych szkoleń jest lub nie jest tym samym rodzajem pracy.