Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego decyzję o jego użyciu może wydać lekarz (zespół S).
Czy i w jakich okolicznościach pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny może zastosować przymus bezpośredni, oraz czy przy każdym zastosowaniu przymusu bezpośredniego (w warunkach pogotowia ratunkowego) musi być założona Karta zastosowania unieruchomienia lub izolacji czy też wystarczy tylko wpis w Kartę zlecenia wyjazdu?
W obecnym stanie prawnym pielęgniarka systemu i ratownik medyczny nie mogą zastosować przymusu bezpośredniego.
Stosowanie przymusu bezpośredniego jest naruszeniem podstawowych praw człowieka i obywatela, w tym art. 41 Konstytucji RP (ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r.; Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) – czyli wolności osobistej i bezpieczeństwa osobistego jednostki. Stosowanie przymusu bezpośredniego musi przebiegać zatem na zasadach wskazanych w ustawie (art. 18 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego; Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.) oraz na podstawie wydanego rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r. w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 103, poz. 514).
Do stosowania przymusu bezpośredniego uprawniony jest tylko lekarz oraz w szczególnych przypadkach pielęgniarka szpitala psychiatrycznego lub Domu Pomocy Społecznej. Stosowanie przymusu bezpośredniego możliwe jest tylko wobec osób z zaburzeniami psychicznymi w następujących sytuacjach:
•\osoby te dopuszczają się zamachu przeciwko własnemu życiu lub zdrowiu, życiu lub zdrowiu innej osoby, bądź bezpieczeństwu powszechnemu;
•\w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu;
•\poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej;
•\przepis ww. ustawy upoważnia do zastosowania przymusu bezpośredniego.
Zgodnie z brzmieniem § 11 rozporządzenia lekarz musi wypełnić kartę zastosowania unieruchomienia lub izolacji, ten sam obowiązek spoczywa na pielęgniarce, musi ona dodatkowo powiadomić lekarza. Karta ta stanowi integralną część dokumentacji medycznej.
Uwagi
Tę sytuację ma zmienić projekt ustawy o zmianie ustawy ochronie zdrowia psychicznego przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia. Zgodnie z projektem ustawy ratownicy medyczni (kierujący akcją ratowniczą) też zyskają uprawnienie do stosowania przymusu. Fakt zastosowania przymusu bezpośredniego będzie musiał znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji medycznej. W związku z tym zmianie będzie musiało również ulec rozporządzenie o sposobie stosowania przymusu bezpośredniego i kwestie związane z dokumentowaniem jego zastosowania.
Katarzyna Lenczowska-Soboń
Czy i w jakich okolicznościach pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny może zastosować przymus bezpośredni, oraz czy przy każdym zastosowaniu przymusu bezpośredniego (w warunkach pogotowia ratunkowego) musi być założona Karta zastosowania unieruchomienia lub izolacji czy też wystarczy tylko wpis w Kartę zlecenia wyjazdu?
W obecnym stanie prawnym pielęgniarka systemu i ratownik medyczny nie mogą zastosować przymusu bezpośredniego.
Stosowanie przymusu bezpośredniego jest naruszeniem podstawowych praw człowieka i obywatela, w tym art. 41 Konstytucji RP (ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r.; Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) – czyli wolności osobistej i bezpieczeństwa osobistego jednostki. Stosowanie przymusu bezpośredniego musi przebiegać zatem na zasadach wskazanych w ustawie (art. 18 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego; Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.) oraz na podstawie wydanego rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r. w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 103, poz. 514).
Do stosowania przymusu bezpośredniego uprawniony jest tylko lekarz oraz w szczególnych przypadkach pielęgniarka szpitala psychiatrycznego lub Domu Pomocy Społecznej. Stosowanie przymusu bezpośredniego możliwe jest tylko wobec osób z zaburzeniami psychicznymi w następujących sytuacjach:
•\osoby te dopuszczają się zamachu przeciwko własnemu życiu lub zdrowiu, życiu lub zdrowiu innej osoby, bądź bezpieczeństwu powszechnemu;
•\w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu;
•\poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej;
•\przepis ww. ustawy upoważnia do zastosowania przymusu bezpośredniego.
Zgodnie z brzmieniem § 11 rozporządzenia lekarz musi wypełnić kartę zastosowania unieruchomienia lub izolacji, ten sam obowiązek spoczywa na pielęgniarce, musi ona dodatkowo powiadomić lekarza. Karta ta stanowi integralną część dokumentacji medycznej.
Uwagi
Tę sytuację ma zmienić projekt ustawy o zmianie ustawy ochronie zdrowia psychicznego przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia. Zgodnie z projektem ustawy ratownicy medyczni (kierujący akcją ratowniczą) też zyskają uprawnienie do stosowania przymusu. Fakt zastosowania przymusu bezpośredniego będzie musiał znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji medycznej. W związku z tym zmianie będzie musiało również ulec rozporządzenie o sposobie stosowania przymusu bezpośredniego i kwestie związane z dokumentowaniem jego zastosowania.
Katarzyna Lenczowska-Soboń