Projekt pod nazwą „Diagnostyka glejaków na podstawie wolnokrążącego DNA guza” (GLIOMED) to jeden z dziewięciu projektów, które otrzymają dofinansowanie w ramach programu „Profilaktyka i leczenie chorób cywilizacyjnych” Strategmed. Wsparcie wyniesie blisko 10,5 mln zł.
 
Glejaki są rzadkimi nowotworami mózgu o różnym stopniu złośliwości. Wywodzą się z komórek glejowych, których rola polega na odżywianiu i ochronie neuronów.
 
- Niestety, mimo ogromnego postępu w onkologii, glejaki i rak trzustki są tymi nowotworami, gdzie od wielu lat tego postępu nie notujemy i rokowania są dla chorych złe. Mamy nadzieję, że nasz projekt przyczyni się do zmiany tej sytuacji – powiedział  kierownik projektu oraz Katedry Onkologii i Radioterapii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu SUM profesor Sergiusz Nawrocki.
 
W ramach projektu planowane jest m.in. opracowanie kompleksowego testu opartego na analizie materiału pobranego z guza oraz próba opracowania "liquid biopsy" opartej o analizę wolnokrążącego DNA guza we krwi. Byłoby to zarazem bezpieczniejsze dla chorych, niż obecnie stosowane metody diagnostyczne, jak i pozwoliłoby zgromadzić bardziej wiarygodne informacje o nowotworze.
 
- Obecnie stosujemy biopsję guza mózgu, co jest poważnym zabiegiem, a w dodatku obciążonym ryzykiem błędu, bo materiał pobrany podczas biopsji może nie być reprezentatywny dla całego guza, którego rozwój jest bardzo dynamicznym procesem. Tzw. liquid biopsy, czyli test z krwi, poprawiłby dostępność do diagnostyki, komfort i bezpieczeństwo pacjentów i oznaczałby zupełnie nowe możliwości monitorowania przebiegu choroby, do tej pory niedostępne – wyjaśnił profesor Nawrocki.
 
Naukowcy chcą dokonać kompleksowej charakterystyki genomu i transkryptomu guza oraz zastosować hodowlę 3D glejaka in vitro, między innymi w środowisku hipoksji, czyli niedoboru tlenu. Taka sytuacja występuje w miarę rozrostu guza w mózgu. Glejak adaptuje się do niej, co jeszcze utrudnia leczenie. Jeśli ten plan się powiedzie, medycyna zyska świetną możliwość testowania nowych leków.
 
W projekcie oprócz Śląskiego Uniwersytetu Medycznego biorą udział: Warszawski Uniwersytet Medyczny, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne w Podzamczu pod Kielcami oraz prywatna firma, która ma odpowiadać za wdrożenie wypracowanych rozwiązań.
 
Strategmed to strategiczny program badań naukowych i prac rozwojowych, który został opracowany przez Radę Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na podstawie Krajowego Programu Badań. Dokument określił strategiczne dla państwa kierunki badań naukowych i prac rozwojowych, a choroby cywilizacyjne zdefiniował jako największe zagrożenie zdrowotne dla populacji Polski w perspektywie najbliższych lat. Na liście chorób cywilizacyjnych znalazły się m.in. choroby układu krążenia, nowotwory złośliwe, a także choroby psychiczne.(pap)