17 listopada to Światowy Dzień Wcześniaka

Nowe międzynarodowe badanie dowodzi, że matki wcześniaków potrzebują informacji związanych z przedwczesnymi narodzinami dziecka.

Co roku w Polsce 7% dzieci, czyli ponad 28 tysięcy, rodzi się przedwcześnie,
tj. między 22. a 37. tygodniem ciąży. Ze względu na niedojrzały układ oddechowy
i nerwowy, wcześniaki potrzebują kompleksowej opieki, która pomoże im zapewnić zdrowie i prawidłowy rozwój. O stworzenie systemu takiej opieki nad wcześniakami zabiega „Koalicja dla wcześniaka”, powołana przez Krajowego Konsultanta
ds. neonatologii, Polskie Towarzystwo Neonatologiczne oraz innych partnerów. Światowy Dzień Wcześniaka, przypadający 17 listopada, to doskonała okazja,
by przypomnieć jak ważna jest stymulacja rozwoju maluchów i ich rehabilitacja, profilaktyka zakażeń u dzieci przedwcześnie urodzonych, a także edukacja rodziców.

Poziom wiedzy na temat problemów dzieci przedwcześnie urodzonych jest bardzo niski. Dla większości rodziców przyjście na świat wcześniaka jest wielkim zaskoczeniem.
Nie są oni przygotowani, ani emocjonalnie, ani merytorycznie do opieki nad kruchym
i malutkim dzieckiem, ważącym często mniej niż 1000 gramów. Dodatkowo borykając się z nową, nieznaną sytuacją i trudnym dostępem do wielospecjalistycznej opieki medycznej, pozostają często bez jakiegokolwiek wsparcia psychologicznego. Jak wynika z nowych badań ankietowych, przeprowadzonych w 19 krajach świata1 specjalnie
z okazji tegorocznego Światowego Dnia Wcześniaka przez międzynarodową firmę badawczą P/S/L Research, tylko 31%1 matek wcześniaków uważa, że otrzymało właściwe wsparcie emocjonalne, doradztwo i pomoc personelu medycznego przy opiece nad ich dzieckiem.

Wiele kobiet nie jest również świadomych czynników ryzyka oraz możliwości zapobiegania przedwczesnym porodom. W szkołach rodzenia ten temat jest poruszany zbyt rzadko, a opiekunowie często nie otrzymują wystarczających informacji dotyczących ryzyka i możliwych powikłań, które mogą wystąpić w pierwszych latach życia wcześniaka. Aż 62%1 matek chciałaby otrzymać więcej informacji o możliwych konsekwencjach wcześniactwa.

Szczególna troska

Dzieci urodzone przedwcześnie wymagają szczególnej opieki, są bowiem znacznie bardziej narażone na powikłania zdrowotne niż noworodki urodzone o czasie. Monitoring i specjalistyczna pomoc powinny być prowadzone aż do momentu, gdy dogonią
w rozwoju rówieśników.

W zależności od stopnia wcześniactwa, może występować szereg dysfunkcji organizmu, które bez pomocy współczesnej medycyny nie pozwoliłyby dziecku przeżyć, m.in.: niedobór masy ciała i wzrostu, niedorozwój płuc i związana z nim niewydolność oddechowa oraz ryzyko zakażeń wirusowych i bakteryjnych oraz zaburzenia neurologiczne i rozwojowe.

Pierwsze miesiące życia wcześniaków to długi pobyt w szpitalu, liczne konsultacje lekarskie i wdrażanie niezbędnych terapii, stymulację rozwoju. Szczególną troską powinien obejmować dzieci zarówno personel medyczny, jak i rodzice. „U wcześniaków wskazana jest właściwa stymulacja dotykowa, polegająca między innymi na tzw. kangurowaniu (noszeniu lub kładzeniu dziecka na klatce piersiowej rodzica tak,
by zapewnić kontakt „skóra do skóry”) oraz karmienie piersią – nawet dziecka leżącego
w inkubatorze. Wcześniaki z powodu licznych schorzeń szczególnie potrzebują naturalnego pokarmu kobiecego, szczególnie tych pierwszych kropli siary, która poprawia ich odporność oraz stymuluje wzrastanie i rozwój. Dla wcześniaka mleko matki jest lekiem. Konieczne jest, aby personel medyczny zachęcał matki do przystawiania noworodka do piersi i pomagał im w tym”. – podkreśla prof. dr hab. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego.

Walka o oddech

Jedne z głównych powikłań dotyczą układu oddechowego. Wcześniaki
są dziesięciokrotnie bardziej narażone na zakażenia dolnych dróg oddechowych niż pozostałe noworodki. Aż 57%1 matek wcześniaków, które w ciągu ostatniego roku przeszły ostrą infekcję dróg oddechowych, potwierdza, że z tego powodu ich dzieci musiały być hospitalizowane. 47%1 tych kobiet miało problemy finansowe wynikające
z obciążeń związanych z leczeniem i pobytem w szpitalu.
Dla ograniczenia ilości zachorowań wśród wcześniaków niezbędne jest zapewnienie właściwego dostępu do immunizacji, szczególnie przed zakażeniami pneumokokowymi oraz bardzo groźnym, występującym sezonowo RSV, czyli wirusem syncytium nabłonka oddechowego. Niestety immunizacja bierna przeciwko wirusowi RS, uznana przez Światową Organizację Zdrowia, jako jeden z priorytetów Światowego Programu Profilaktyki, jest w Polsce prowadzona w znacznie mniejszym zakresie niż w większości krajów europejskich w tym m.in. w Austrii, Czechach, Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Niemczech, Portugalii i na Słowacji. Niestety tylko 49%1 matek otrzymało lub próbowało znaleźć informację na temat zapobiegania zakażeniom dróg oddechowych u ich dzieci.
„Niedojrzały układ odpornościowy i nie w pełni rozwinięte drogi oddechowe narażają przedwcześnie urodzone dzieci na szereg infekcji, które mogą zagrażać ich zdrowiu,
a czasem nawet życiu. Dlatego tak ważne jest kompleksowe podejście do małych pacjentów, odpowiednie przygotowanie personelu medycznego i zastosowanie właściwej aparatury, aby właściwie monitorować stan dziecka w szpitalu i po jego opuszczeniu. Myślę, że szczególnie dziś, w Światowym Dniu Wcześniaka warto przypomnieć o roli interdyscyplinarnej opieki nad wcześniakami, profilaktyce zakażeń, w tym przede wszystkim układu oddechowego oraz o nadzorze rozwoju neurologicznego, a także edukacji społecznej w tym zakresie” – mówi prof. dr hab. n. med. Ewa Helwich, Konsultant krajowy w dziedzinie neonatologii.

Koalicja dla wcześniaka – by zdrowo rosły
Mimo, że dokonał się duży postęp w zakresie opieki nad przedwcześnie urodzonymi noworodkami, w Polsce wciąż brakuje programu kompleksowego wsparcia, pozwalającego na zwiększenie dostępności do nowoczesnej, wielospecjalistycznej opieki. Brakuje również programów dedykowanych rodzicom, które pomogłyby
im odnaleźć się w nowej, niełatwej roli.

Wiele problemów związanych z przedwczesnymi porodami można i trzeba rozwiązywać. Dlatego każde dziecko urodzone przed terminem powinno mieć opiekę, która zapewni jak najlepszy start i pozwoli wyrównać po pewnym czasie różnice rozwojowe. Właśnie
po to zawiązała się „Koalicja dla wcześniaka”, której celem jest stworzenie kompleksowego programu zmian i zwiększenie dostępu do wielospecjalistycznej opieki medycznej, a także do świadczeń medycznych, które są udziałem dzieci z innych krajów Europy.
„Koalicję dla wcześniaka” tworzą: Krajowy Konsultant ds. Neonatologii, Polskie Towarzystwo Neonatologiczne, Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci, Fundacja na rzecz zdrowia psychicznego małych dzieci „Zero – pięć” oraz Fundacja Watch Health Care.

Konsultacja merytoryczna materiałów informacyjnych: prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego i prof. Ewa Helwich, Krajowy Konsultant ds. neonatologii.