Czy dopuszczalne jest opracowanie jednego programu ochrony środowiska dla kilku gmin (niekoniecznie z jednego powiatu) w ramach związku międzygminnego?

Odpowiedź

Organy wykonawcze związku międzygminnego (zarządy) mogą przejąć obowiązek opracowania (a następnie aktualizacji) programów ochrony środowiska, przy czym będzie to wtedy jeden program dla kilku gmin. Dotyczy to wszystkich gmin, które przystąpiły do związku gmin, także gmin z różnych powiatów. Taki wniosek daje się wywieść z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) - dalej u.s.g., która jest ustawą kompetencyjną określającą m.in. kompetencje gmin, ich organów wykonawczych, związków międzygminnych i ich organów. O zakresie kompetencji zarządu związku decydują same gminy. Jeśli postanowią one, że związek przejmie obowiązki, o których mowa w pytaniu, to ja nie widzę przeszkód, aby były one realizowane przez zarząd.

Uzasadnienie

Gminy, zawiązując celowy związek międzygminny, cedują na jego rzecz swoje prawa i obowiązki w zakresie środowiska, co wynika nie tylko z ustawy, ale powinno być jasno wskazane w statucie związku (a w szczególności w jego preambule). Program ochrony środowiska dla związku musi być sporządzony zgodnie z ustawowymi wymogami dla poziomu gminnego - art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) - dalej p.o.ś. Przy tworzeniu opracowania należy kierowano się także wskazaniami Ministerstwa Środowiska w tym zakresie (m.in. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu lokalnym i regionalnym). Jeśli większość gmin należy do jednego powiatu, to podstawowym dokumentem źródłowym jest program ochrony środowiska dla tego powiatu, chociaż muszą być uwzględniane również postanowienia programu ochrony środowiska powiatu, do którego należą pozostałe gminy, które przystąpiły do związku. Program ochrony środowiska dla związku musi być spójny również z programem wojewódzkim, strategią rozwoju poszczególnych gmin, miejscowymi planami zagospodarowania miejscowego lub studium uwarunkowania i kierunków zagospodarowania przestrzennego poszczególnych gmin.

Uwagi

Program ochrony środowiska, zgodnie z obowiązującymi wymogami p.o.ś., inwentaryzuje aktualny stan środowiska i system monitorowania jego zmian w poszczególnych gminach oraz określa niezbędne działania dla ochrony środowiska w ścisłym powiązaniu z głównymi kierunkami rozwoju powiatów, do których należą gminy. Program ten powinien stanowić płaszczyznę koordynacji działań w skali ponadlokalnej (ponadgminnej) na rzecz środowiska. Określa on ramy działań w takich dziedzinach jak, np. ochrona zlewni rzek i obszarów o wysokich walorach przyrodniczo – krajobrazowych oraz gospodarka odpadami.