Zmiany w podziale gminy na obwody głosowania można dokonać jedynie w ściśle określonych wypadkach

Gminy nie mogą dokonywać zmian w podziale na obwody głosowania kierując się takimi kryteriami, jak wygoda mieszkańcw czy zmiana nazw miejscowości. Katalog przesłanek uzasadniających wprowadzenie zmian jest zamknięty i określa go Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatw i sejmikw wojewdztw.

W związku z wyborami prezydenckimi wiele gmin postanowiło uaktualnić podział na stałe obwody głosowania, ustalony na podstawie art. 30  Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw  i obowiązujący w wyborach prezydenckich, parlamentarnych, samorządowych i do Parlamentu Europejskiego. Niestety, część samorządowców przeoczyła fakt, iż zmian w podziale dokonać można jedynie w przypadkach zaistnienia zmian granic gminy, zmiany liczby mieszkańców w gminie lub w obwodzie głosowania, zmiany liczby radnych w radzie gminy lub zmian w podziale gminy na okręgi wyborcze (art. 31 ust. 1 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw ). Zmiana granic gminy następuje w trybie rozporządzenia Rady Ministrów (art. 4, 4a i 4b ustawy o samorządzie gminnym ) Zmiana liczby mieszkańców w gminie lub w obwodzie głosowania może być spowodowana przyczynami naturalnymi albo wynikać ze zmian w podziale terytorialnym państwa (art. 197 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw ). Od liczby mieszkańców uzależniona jest również liczba radnych w radzie gminy (art. 17 ustawy o samorządzie gminnym ) Tryb podziału gminy na okręgi wyborcze i dokonywania zmian w tym podziale określają przepisy art. 92 i 93 ordynacji (A. Kisielewicz, komentarz do art. 31 ordynacji [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, ABC 2007).

Ścisła wykładnia przytoczonych przepisów nakazuje uznać, że bez znaczenia dla podziału gminy na obwody głosowania pozostają zdarzenia w rodzaju zmiany nazw miejscowości, ulic czy numeracji nieruchomości. Przesłanką do dokonania zmian nie może być także wygoda mieszkańców gminy. W tym ostatnim przypadku należy podkreślić, iż w ordynacji wskazano okoliczności, w których może nastąpić zmiana obwodów głosowania, a nie siedzib obwodowych komisji wyborczych, czyli lokali wyborczych. A zatem gmina kierując się dobrem i wygodą mieszkańców może zmieniać umiejscowienie lokalu w zależności od potrzeb.

Wykładnię normy zawartej w art. 31 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw zawężono w piśmie nr ZPOW-703-1/10 Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 15 stycznia 2010 r. Wskazano tam, iż samo zaistnienie wskazanych w ordynacji okoliczności nie jest wystarczającą przesłanką do dokonania zmian; musi dodatkowo powodować, że dotychczasowy podział gminy na stałe obwody głosowania nie spełnia wymogów wskazanych w art. 30 ust. 2a ordynacji. Zgodnie z tym przepisem stały obwód głosowania powinien obejmować od 500 do 3.000 mieszkańców. W przypadkach uzasadnionych miejscowymi warunkami obwód może obejmować mniejszą liczbę mieszkańców. Zmiany powinny też być niezbędne, tak by w jak najmniejszym stopniu naruszać cechę stałości obwodów głosowania.

Niepodważalnym jest fakt, iż wybory parlamentarne, prezydenckie, samorządowe czy też do Parlamentu Europejskiego są wydarzeniami kluczowymi dla państwa, a także młodej, polskiej demokracji. Trudno jednak promować postawy obywatelskie i poczucie odpowiedzialności za państwo w pewnym stopniu utrudniając uczestnictwo obywateli w wyborach. O ile obowiązujące przepisy wydają się być słuszne, to ich zbyt ścisła wykładnia może okazać się szkodliwa i niepotrzebnie ograniczać dostosowanie prawa miejscowego do sytuacji w gminach.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. 2003 r. Nr 159, poz. 1547 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)