W dniu 16 września 2016 r. do społecznych konsultacji trafiły rządowe projekty dwóch aktów prawnych: ustawy Prawo oświatowe (zwanej w dalszej części artykułu Prawem oświatowym) oraz ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (zwanej w dalszej części artykułu Przepisami wprowadzającymi). Należy przede wszystkim zauważyć, że projekt Przepisów wprowadzających nie dotyczą wyłącznie terminu wejścia w życie przepisów Prawa oświatowego, ale zawierają szereg przepisów nowelizacyjnych. Projekt nie zakłada jednak uchylenia w całości ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 1991 nr 95 poz. 425 z późn. zm.) co powoduje, iż problematyka oświaty będzie regulowana w sposób rozproszony, w kilku aktach prawnych o tej samej pozycji w systemie źródeł prawa, co należy ocenić jako przykład niewłaściwej techniki prawodawczej.

Celem projektu Prawa oświatowego jest realizacja reformy systemu szkolnictwa, w sferze organizacyjnej polegającej przede wszystkim na likwidacji szkół gimnazjalnych oraz wprowadzeniu w miejsce dotychczasowych zasadniczych szkół zawodowych dwustopniowych szkół branżowych. Zgodnie z art. 18 ust. 1 projektu Prawa oświatowego, szkoły publiczne i niepubliczne mają dzielić się na dwa typy: ośmioletnią szkołę podstawową oraz szkoły ponadpodstawowe.


Do szkół ponadpodstawowych zaliczać mają się: czteroletnie liceum ogólnokształcące, pięcioletnie technikum, trzyletnia branżowa szkoła I stopnia, trzyletnia szkoła specjalna przysposabiająca do pracy, dwuletnia szkoła branżowa II stopnia oraz szkoła policealna dla osób, które uzyskały wykształcenie średnie lub średnie branżowe, w której okres nauczania nie może przekroczyć 2,5 roku.

Konsekwencją planowanych zmian w obszarze organizacji szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych będzie zwiększenie zakresu publicznych zadań własnych gminy kosztem zadań własnych powiatu. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 8 ust. 11 projektu Prawa oświatowego, zakładanie i prowadzenie publicznych szkół podstawowych należy do zadań własnych gmin, natomiast w myśl art. 8 ust. 12 projektu ustawy, zakładanie i prowadzenie publicznych szkół ponadpodstawowych należy do zadań własnych powiatu. Skutkiem likwidacji szkół gimnazjalnych będzie konieczność zapewnienia przekształcenia uczniom dotychczasowych klas I oraz II gimnazjów (co należało do zadań własnych powiatu) w szkołach podstawowych, których prowadzenie należy do zadań gminy.

Dodatkową, istotną zmianę wprowadza art. 35 ust. 2 projektu Prawa oświatowego, ograniczający obowiązek szkolny do ukończenia szkoły podstawowej, a zatem przez jeden rok krócej niż ma to miejsce zgodnie z obecnie obowiązującym art. 15 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, który przewiduje obowiązek szkolny obejmujący również naukę w zakresie szkoły gimnazjalnej.

Nauka w szkole podstawowej, zgodnie z art. 19 ust. 1 projektu Prawa oświatowego, będzie kończyć się egzaminem ósmoklasisty, którego wyniki stanowić będą kryterium naboru do szkół ponadpodstawowych (art. 134 ust. 2, art. 137 ust. 6, art. 140 ust. 2 projektu ustawy).

Pierwszy taki egzamin zostanie przeprowadzony, zgodnie z brzmieniem art. 297 projektu Przepisów wprowadzających w roku szkolnym 2018/2019, natomiast w myśl art. 15 pkt 75 lit. b projektu Przepisów wprowadzających, zmieniających art. 44zu ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty będzie składać się z części testowej oraz opisowej, obejmując następujące przedmioty: język polski, matematykę, historię oraz nowożytny język obcy.

Zgodnie z postanowieniem art. 225 ust. 1 projektu Przepisów wprowadzających szkoły branżowe mają rozpocząć swoje funkcjonowanie z dniem 1 września 2017 r., natomiast zgodnie z art. 172 ust. 11 projektu Przepisów wprowadzających, od dnia 1 września 2019 r. nauka w liceach ogólnokształcących będzie trwała 4 lata, natomiast w technikach lat 5.

@page_break@


Warunkiem rozpoczęcia nauki w nowo utworzonej branżowej szkole II stopnia ma być, zgodnie z brzmieniem art. 19 ust. 2 pkt 4 projektu Prawa oświatowego, ukończenie przez kandydata branżowej szkoły I stopnia. Dodatkowo, projekt ustawy przewiduje wprowadzenie branżowego świadectwa dojrzałości, które abiturient może uzyskać po ukończeniu szkoły branżowej II stopnia oraz po zdaniu egzaminu maturalnego (punkt 5 komentowanego artykułu). Branżowe świadectwo maturalne nie będzie umożliwiało jednak podjęcia nauki na dowolnie wybranym kierunku w szkole wyższej, ale wyłącznie na studiach pierwszego stopnia o profilu praktycznym, odpowiadającym profilowi kształcenia w szkole branżowej II stopnia, zgodnie z art. 66 pkt. 3 projektu Przepisów wprowadzających, zmieniającego art. 169 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.).

Likwidacja szkół gimnazjalnych przebiegać ma stopniowo. Art. 142 ust. 2 Przepisów wprowadzających przewiduje, że od roku szkolnego 2017/2018 nie będzie już prowadzona rekrutacja do gimnazjum. Zgodnie z art. 132 ust. 2 Przepisów wprowadzających, w roku szkolnym 2016/2017 uczniowie po ukończeniu klasy VI szkoły podstawowej otrzymają promocję do klasy VII szkoły podstawowej. Pozostałe klasy gimnazjów będą likwidowane w kolejnych latach szkolnych. Propozycja ustawodawcza przewiduje możliwość zlikwidowania szkół gimnazjalnych poprzez ich przekształcenie w szkołę podstawową lub włączenie do istniejącej szkoły podstawowej, przekształcenie w liceum ogólnokształcące lub technikum lub włączenie do istniejącego liceum ogólnokształcącego lub technikum, bądź też poprzez przekształcenie w szkołę branżową I stopnia lub włączenie do istniejącej szkoły branżowej I stopnia. W sposób automatyczny przekształceniu w 8-letnią szkołę podstawową ulegną natomiast z dniem 1 września 2017 r. zespoły szkół podstawowych oraz gimnazjów. Decyzję w przedmiocie sposobu likwidacji, przekształcenia lub włączenia szkoły gimnazjalnej podjąć ma organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Na zakończenie wypada zaznaczyć, że zgodnie z art. 123 projektu Przepisów wprowadzających, w latach szkolnych 2017/2018 oraz 2018/2019 do nauczycieli likwidowanych lub przekształcanych szkół gimnazjalnych nie będzie stosować się przepisów ochronnych, w tym przepisów o odprawie oraz terminie wypowiedzenia, określonych w art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. 1982 Nr 3 poz. 19 z późn. zm.).

 

 

 

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie
LEX Prawo Oświatowe
Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów