Odpowiedź

Zastępca wójta nie powinien zajmować stanowiska dyrektora szkoły lub placówki prowadzonej przez gminę, w której pełni funkcję zastępcy wójta.

Uzasadnienie

Z uwagi na złożony charakter przedstawionego w pytaniu zagadnienia, odpowiedzi należy udzielić pod kątem:
1) pełnienia przez dyrektora szkoły lub placówki funkcji zastępcy wójta gminy, która prowadzi daną szkołę lub placówkę;
2) pełnienia przez zastępcę wójta funkcji dyrektora szkoły lub placówki prowadzonej przez gminę, w której pełni funkcję zastępcy wójta.

Ad 1.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o systemie oświaty – dalej u.s.o. , publiczną szkołą lub placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. W ust. 2 u.s.o. przewiduje się ponadto możliwość powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki osobie niebędącej nauczycielem (po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny).

Stosunek pracy nauczyciela, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły lub placówki prowadzonej przez gminę, regulują przepisy Karty Nauczyciela – dalej KN , natomiast osoby niebędącej nauczycielem – ustawy o pracownikach samorządowych – dalej u.p.s.

Karta Nauczyciela nie zawiera wprost wyrażonych ograniczeń w podejmowaniu innego zatrudnienia, czy wykonywania innych zajęć, przez dyrektora będącego nauczycielem. Co jednak nie oznacza, że taki nauczyciel może podejmować swobodnie zatrudnienie w innych miejscach pracy, czy też wykonywać inne czynności. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że ciążą na nim obowiązki, o których mowa w art. 6 KN , tj.
1) rzetelnego realizowania zadań związanych z powierzonym mu stanowiskiem (w przypadku dyrektora będą to obowiązki określone w szczególności w u.s.o. oraz KN ) oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
2) wspierania każdego ucznia w jego rozwoju;
3) dążenia do pełni własnego rozwoju osobowego;
4) kształcenia i wychowywania młodzieży w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka;
5) dbania o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Ponadto, w myśl art. 42 ust. 2 w ramach swojego czasu pracy obowiązany jest realizować: 1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz; 2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów; 3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.@page_break@

Spoczywają na nim ponadto obowiązki związane bezpośrednio z pełnionym stanowiskiem, określone m.in. w art. 39 ust. 1 u.s.o. , zgodnie z którym:
1) kieruje działalnością szkoły lub placówki oraz reprezentuje ją na zewnątrz;
2) sprawuje nadzór pedagogiczny, z zastrzeżeniem art. 36 ust. 2 u.s.o. ;
3) sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne;
4) realizuje uchwały rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej, podjęte w ramach ich kompetencji stanowiących;
5) dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły lub placówki zaopiniowanym przez radę szkoły lub placówki i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyjną, finansową i gospodarczą obsługę szkoły lub placówki;
5a) wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę;
6) wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych;
7) współdziała ze szkołami wyższymi oraz zakładami kształcenia nauczycieli w organizacji praktyk pedagogicznych;
8) odpowiada za właściwą organizację i przebieg sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1 u.s.o. , przeprowadzanych w szkole lub placówce,
9) stwarza warunki do działania w szkole lub placówce: wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki.

Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, że nauczyciel, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły lub placówki, może podjąć inne zatrudnienie lub wykonywać inne czynności, o ile nie jest to sprzeczne z przytoczonymi powyżej obowiązkami, jakie na nim ciążą, ani nie przeszkadza to w ich wykonywaniu. Z pewnością pełnienie funkcji zastępcy wójta nie jest sprzeczne z tymi obowiązkami, może natomiast przeszkadzać w ich wykonywaniu. O ile taki nauczyciel zatrudniony jest w pełnym wymiarze czasu pracy, zarówno na stanowisku dyrektora szkoły, jak i zastępcy wójta, to obowiązujący go czas pracy na tych stanowiskach (po 40 godzin tygodniowo), a także jego rozkład, może powodować, że nie będzie mógł prawidłowo wykonywać wskazanych obowiązków.

Dyrektor szkoły lub placówki niebędący nauczycielem, w przypadku szkół prowadzonych przez gminę, jest pracownikiem samorządowym zatrudnionym na stanowisku urzędniczym. Nie spoczywają na nim obowiązki, o których mowa w art. 6 KN , ani zadania, o których mowa w art. 42 KN, ale ciążą na nim obowiązki związane bezpośrednio z pełnionym stanowiskiem dyrektora (w tym wynikające z art. 39 ust. 1 u.s.o. ). Zgodnie z art. 30 ust. 1 u.p.s. pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym nie może wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy.@page_break@

Wobec powyższego należy stwierdzić, że również pełnienie przez dyrektora szkoły lub placówki niebędącego nauczycielem funkcji zastępcy wójta nie pozostaje w sprzeczności z ciążącymi na nim obowiązkami. Może jednak przeszkadzać w ich wykonywaniu z tych samych przyczyn, co w przypadku nauczyciela, któremu powierzono stanowisko dyrektora szkoły lub placówki.

Ad 2.
Zastępca wójta, podobnie jak dyrektor szkoły lub placówki niebędący nauczycielem, jest pracownikiem samorządowych zatrudnionym na stanowisku urzędniczym i podlega ograniczeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1 u.p.s. , tj. nie może wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy.

Zgodnie z art. 28g ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) – dalej u.s.g., spoczywa na nim obowiązek wykonywania zadań i kompetencji wójta w przypadku przemijającej przeszkody w ich wykonywaniu przez wójta spowodowanej jedną z następujących okoliczności:
1) tymczasowym aresztowaniem,
2) odbywaniem kary pozbawienia wolności wymierzonej za przestępstwo nieumyślne,
3) odbywaniem kary aresztu,
4) niezdolnością do pracy z powodu choroby trwającej powyżej 30 dni.
Prowadzi również w imieniu wójta te sprawy gminy (zadania i kompetencje wójta), które zostały mu przez wójta powierzone na podstawie art. 33 ust. 4 u.s.g.

Organ prowadzący szkołę lub placówkę sprawuje nadzór nad jej działalnością w zakresie spraw finansowych i administracyjnych (art. 34a ust. 1 u.s.o. ), a także powołuje i odwołuje jej dyrektora (art. 36a ust. 1 u.s.o. ). W przypadku szkół i placówek prowadzonych przez gminy, zadania i kompetencje organu prowadzącego określone w tych przepisach wykonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), o czym stanowi wprost art. 5c pkt 2 i 3 u.s.o.


Wobec powyższego, ponieważ za sprawy finansowe i administracyjne szkoły lub placówki odpowiada jej dyrektor, to nadzór nad nim sprawuje wójt, do którego kompetencji zalicza się również powołanie i odwołanie dyrektora szkoły. Taki stan prawy wyklucza możliwość łączenia funkcji wójta z funkcją dyrektora szkoły lub placówki, byłoby to bowiem sprzeczne z zasadą nemo est iudex in propria causa – nikt nie może być sędzią we własnej sprawie.
Skoro na zastępcy wójta ciąży obowiązek wykonywania zadań i kompetencji wójta w przypadkach określonych w art. 28g u.s.g., a także mogą być mu powierzone kompetencje, o których mowa w art. 34a ust. 1 oraz 36a ust. 1 u.s.o. , to łączenie funkcji zastępcy wójta z funkcją dyrektora szkoły lub placówki również należy uznać za sprzeczne z zasadą nemo est iudex in propria causa, a także za sprzeczne z zakazem, o którym mowa w z art. 30 ust. 1 u.p.s.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 2006 r. Nr 97, poz. 674)