Zamawiający musi zbadać otoczenie wpływające na realizację zamówienia

Czy można unieważnić przetarg w sytuacji, gdy zamawiający jeszcze przed otwarciem ofert zdał sobie sprawę, iż nie jest przygotowany technicznie do realizacji zamówienia? Czy istnieje w ogóle możliwość unieważnienia postępowania jeszcze przed otwarciem ofert?

Odpowiedź eksperta pochodzi z programu LEX Zamówienia Publiczne.

Dyspozycja art. 93 ust. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907), wskazuje, że postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego może zostać unieważnione zarówno przed upływem terminu składania ofert jak i po otwarciu ofert. Przesłanki unieważnienia postępowania zostały określone w art. 93 ust. 1 p.z.p. Jest to katalog zamknięty, gdyż polski system prawa przewiduje ochronę prawną zobowiązań, której wyrazem jest m.in. niemożność bezpodstawnego i autorytarnego unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, lecz jedynie po zaistnieniu podstaw enumeratywnie wskazanych przez ustawodawcę (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 20 lutego 2013 r. (KIO 304/13)).

W opisanej sytuacji Zamawiający mógłby rozważać wyłącznie dwie przesłanki unieważnienia postępowania – zawarte w art. 93 ust. 1 pkt 6 i 7 p.z.p. Dla zastosowania pierwszej z nich konieczne jest łączne spełnienie wskazanych w przepisie warunków, a mianowicie wystąpienia istotnej zmiany okoliczności, powodującej, że prowadzenie postępowania lub wykonanie umowy nie leży w interesie publicznym, a także brak możliwości przewidzenia wystąpienia tej okoliczności. Pomiędzy tymi przesłankami musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy. W literaturze przedmiotu podkreśla się, iż możliwość powołania się na przesłankę określoną w przepisie art. 93 ust. 1 pkt 6 p.z.p. istnieje wówczas, gdy zmiana okoliczności towarzyszących unieważnieniu postępowaniu ma charakter istotny, a więc znaczący i niebagatelny. Zastosowanie tej przesłanki będzie możliwe w sytuacji gdy, np.: spłonie, w wyniku nieszczęśliwego wypadku obiekt, który miał zostać wyremontowany lub w przypadku zamówienia na budowę dróg, dojdzie do nieoczekiwanej zmiany przepisów prawa powodującej, że budowa nie jest możliwa.

Kwestia braku przygotowania Zamawiającego do zrealizowania zamówienia po jego wcześniejszym ogłoszeniu nie spełnia tej przesłanki, gdyż Zamawiający mógł i powinien był przewidzieć rozmiar zadania, potrzeby techniczne do zrealizowania zadania i zbadać otoczenie wpływające na realizację zamówienia. Za interes publiczny zaś należy uznawać korzyści uzyskiwane w wyniku realizacji przedsięwzięć służących ogółowi w zakresie zadań ciążących na administracji rządowej oraz samorządowej, realizowanych w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 27 kwietnia 2009 r. (KIO/UZP 470/09)). Ta przesłanka unieważnienia wydaje się więc nietrafiona w opisanej sytuacji.

Wada postępowania, o której mowa w kontekście przepisu art. 93 ust. 1 pkt 7 p.z.p., która może być przyczyną jego unieważnienia, musi mieć charakter nieusuwalny i powodujący jednocześnie, iż umowa zawarta w wyniku takiego postępowania będzie, wskutek wystąpienia tej wady, podlegała unieważnieniu. O unieważnieniu umowy traktuje art. 146 ust. 1 p.z.p., który zawiera listę przyczyn powodujących, że umowa podlega unieważnieniu i nie ma na niej takiej, traktującej o błędzie Zamawiającego co do rozpoznania swoich możliwości technicznych czy potrzeb w czasie ogłaszania postępowania.