Pracownik samorządowy złożył podanie o zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców do stażu pracy. Pracownik mieszkał i pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie 25 maja 1993 r.- 15 kwietnia 1998 r. W tym czasie uczył się w technikum, a następnie studiował zaocznie. Stałą pracę w gospodarstwie rolnym udokumentował na podstawie zeznań świadków. Ponadto legitymuje się zaświadczeniem z urzędu gminy potwierdzającym zameldowanie, oraz fakt posiadania gospodarstwa rolnego przez rodziców. Osoba ta podjęła pierwsza pracę zawodową w dniu 16 kwietnia 1998 r. Pracownik nie przejął pola, a w okresie zatrudnienia nie odprowadzano składek KRUS za tą osobę.

Czy pracodawca ma obowiązek zaliczyć okres zatrudnienia w gospodarstwie rolnym do stażu pracy pracownika uprawniającego do wyższego dodatku za wysługę lat, oraz do nagrody jubileuszowej?

Czy w sytuacji, gdy domownik w tym okresie miał status ucznia, był obowiązek odprowadzania składek KRUS?

Obowiązujące u pracodawcy przepisy wewnętrzne przewidują wliczanie do stażu pracy okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy.

Odpowiedź

Okres pracy w charakterze domownika powinien być zaliczony do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze u danego pracodawcy, niezależnie od tego, czy domownik podlegał ubezpieczeniom społecznym rolników, czy nie. Kwestia ta jest jednak przedmiotem kontrowersji w orzecznictwie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) – dalej u.w.o.p.r. o stażu pracy wlicza się pracownikowi:
- okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
- przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,
- przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Domownikiem w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.) – dalej u.u.s.r. jest natomiast osoba bliską rolnikowi, która:
ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie.

Jednakże sam fakt bycia osobą bliską i spełniającą powyższe warunki może nie być jedyną przesłanką uznania takiej osoby za domownika w rozumieniu u.u.s.r. Kwestia ta jest kontrowersyjna w orzecznictwie.

Domownikiem jest osoba spełniająca wymogi określone w przepisie art. 6 pkt 2 tej u.u.s.r. , a nadto podlegająca jako domownik obowiązkowi ubezpieczenia, za którą były opłacone składki na ubezpieczenie społeczne rolników (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 grudnia 2009 r., II SA/Wa 1436/09, LEX nr 583164).

Zarazem jednak NSA w wyroku z dnia 5 maja 2009 r. (I OSK 730/08, LEX nr 574385) wskazał, iż odczytanie treści pojęcia domownika wyłącznie w odniesieniu do tych przesłanek pozwala na sformułowanie tezy o braku innych wymogów, w szczególności podlegania ubezpieczeniu społecznemu, czy też konieczności uiszczania składek z tytułu podlegania ubezpieczeniu społecznemu. Zaś przepis art. 1 ust. 1 pkt 3 u.w.o.p.r. nie odwołuje się do podlegania domownika ubezpieczeniu społecznemu. Chodzi tylko o pracę w charakterze domownika.

Biorąc pod uwagę powyższą wykładnię NSA należy uznać, że okres pracy w charakterze domownika powinien być zaliczony do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze u danego pracodawcy, niezależnie od tego, czy domownik podlegał ubezpieczeniom społecznym rolników, czy nie.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.)