Pytanie:
Zakład budżetowy będący jednostką samorządu terytorialnego, wykonujący zgodnie ze statutem zadania gminy, chce zatrudniać nieodpłatnie skazanych. W wymiarze czasu pracy powyżej 90 godzin miesięcznie zgodnie z art. 123a § 2. Czy zakład budżetowy może zatrudnić skazanych? Czy dla zakładu obowiązujący jest art. 123a § 1 k.k.w.?
Odpowiedź:
Zakład budżetowy może zatrudniać skazanych w wymiarze powyżej 90 godzin miesięcznie, ale będzie się to wiązało z koniecznością wypłaty wynagrodzenia. Wyjątkiem są jednak prace publiczne, które mogą być przez skazanego wykonywane nieodpłatnie bez limitu czasowego. Konieczna jest jednak zgoda skazanego i dyrektora zakładu karnego.
Uzasadnienie:
Skazanych zatrudnia się na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy - dalej k.k.w. Zasadą jest przy tym zatrudnienie za wynagrodzeniem. Zgodnie z art. 123 k.k.w. zasady wynagradzania za pracę ustala się w porozumieniu zawieranym przez dyrektora zakładu karnego lub w umowie zawieranej przez skazanego. Przy skierowaniu skazanego do prac administracyjno-porządkowych na terenie zakładu karnego, wynagrodzenie za pracę ustala dyrektor tego zakładu.
Wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy ustala się w sposób zapewniający osiągnięcie kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przy przepracowaniu pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy lub wykonaniu pełnej miesięcznej normy pracy.
W wypadku przepracowania niepełnej miesięcznej normy czasu pracy lub niewykonania pełnej miesięcznej normy pracy wynagrodzenie wypłaca się proporcjonalnie do ilości czasu pracy lub wykonanej normy pracy. W razie zatrudnienia skazanego w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższe wynagrodzenie ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin zatrudnienia, biorąc za podstawę kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Wyjątek od zasady odpłatności za pracę skazanych przewidziany został w art. 123a k.k.w. W myśl tego przepisu za prace porządkowe oraz pomocnicze wykonywane na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej lub za prace porządkowe na rzecz samorządu terytorialnego, w wymiarze nieprzekraczającym 90 godzin miesięcznie, wynagrodzenie skazanemu nie przysługuje.
Dodatkowo w art. 123a § 2 k.k.w. przewidziano, iż skazanemu, za jego pisemną zgodą lub na jego wniosek, dyrektor może zezwolić na nieodpłatne zatrudnienie przy pracach publicznych na rzecz organów administracji publicznej, przy pracach wykonywanych na cele charytatywne, przy pracach wykonywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego lub przy pracach porządkowych i pomocniczych wykonywanych na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej.
Zgodnie z art. 5 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego przez organy administracji publicznej rozumie się ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej.
Samorządowy zakład budżetowy jest jednostką sektora finansów publicznych tworzony przez samorządy w celu realizowania zadań określonych w art. 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych - dalej u.f.p. Samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych. Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego (art. 15 ust. 1-2 u.f.p.).
W efekcie samorządowy zakład budżetowy może zatrudniać nieodpłatnie skazanych w ramach limitu określonego w art. 123a § 1 k.k.w. Dodatkowo - za zgodą skazanego lub na jego wniosek i za zgodą dyrektora zakładu karnego - możliwe jest zatrudnienie nieodpłatne bez limitu czasowego przy pracach publicznych na rzecz samorządu.
