Tymczasem jeśli chodzi o podejmowanie dodatkowych zajęć przez pracowników samorządowych ustawodawca nie nałożył na pracowników samorządowych większych ograniczeń ustawowych, podobnych do ograniczeń odnoszących się do urzędników służby cywilnej. Te ostatnie osoby te nie mogą bowiem podejmować jakichkolwiek zajęć zarobkowych bez pisemnej zgody pracodawcy.
Pracownicy samorządowi zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych nie mogą jedynie wykonywać zajęć, pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonują oni w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy o pracownikach samorządowych.
Pracownik samorządowy nie ma również obowiązku informowania o fakcie podjęcia określonego zajęcia, o ile nie dotyczy to prowadzenia działalności gospodarczej. Ryzyko niewłaściwej oceny zaistniałej sytuacji związanej z podjęciem dodatkowych zajęć poza podstawowym miejscem pracy spoczywa na pracodawcy samorządowym.
Warto zauważyć, że kryterium sprzeczności z obowiązkami ustawowymi jest bardziej precyzyjne ze względu na ich wyliczenie w przepisach prawa pracy. Inaczej rzecz się ma z zakazem wykonywania czynności i zajęć, które mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość i interesowność. Aby prawidłowo ocenić czy nie nastąpiło naruszenie tego zakazu należy każdorazowo rozpatrywać każdy indywidualny przypadek zarobkowania pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym w samorządowych jednostkach organizacyjnych.
Przepis art. 30 u.p.s. odwołuje się do zwrotów niedookreślonych, o ogólnym i nieostrym charakterze takich jak: „interesowność" i „stronniczość" nie formułując przy tym żadnych pomocniczych kryteriów oceny. Ocena, czy konkretne zajęcie dodatkowe (uboczne) będzie pozostawać w sprzeczności z obowiązkami pracownika samorządowego bądź będzie powodować określone przepisie podejrzenia o stronniczość i interesowność zależeć powinna każdorazowo od konkretnego stanu faktycznego. Są to bowiem pojęcia niedookreślone, mogące pomieścić w sobie różne treści i dlatego wymagają one bliższego skonkretyzowania przez pracodawcę samorządowego stosującego art. 30 u.p.s. @page_break@
Zakres przedmiotowy tego zakazu jest dość szeroki. Obejmuje on bowiem wszelkie możliwe zajęcia i czynności dodatkowe, które mogą być wykonywane na dowolnej podstawie prawnej, jak i bez niej. Zakresem zakazu są objęte zarówno zajęcia odpłatne, jak i nieodpłatne. Przepis ten zawiera nakaz niepodejmowania zarówno zajęć dodatkowych wykonywanych zarobkowo w ramach dodatkowego stosunku pracy (w zatrudnieniu pracowniczym), jak i w zatrudnieniu niepracowniczym oraz w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, jak również różnorakiej działalności zarobkowej i niezarobkowej polegającej na świadczeniu pracy w ramach wszelkich stosunków prawnych, w tym nieodpłatnie. Bez znaczenia jest częstotliwość podejmowania tych zajęć. Ograniczenie to obejmuje zatem wszystkie rodzaje aktywności zawodowej, oparte zarówno na pracowniczym stosunku zatrudnienia, jak i na niepracowniczych stosunkach zatrudnienia. Tak więc omawiany zakaz obejmuje także wykonywanie pracy na podstawie innego stosunku prawnego, w tym także zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych.
Prowadzenie przez pracownika samorządowego dodatkowej działalności zarobkowej może obejmować czynności ściśle związane z jego obowiązkami pracowniczymi, czyli znajdujące się w zakresie jego obowiązków służbowych (w wykazie czynności) lub dodatkowe zajęcia pozostające w sprzeczności z tymi obowiązkami, czyli niezwiązane z obowiązkami służbowymi (odmienne od zajęć, które wykonuje on w ramach obowiązków służbowych). Jednak obydwa te rodzaje zajęć nie mogą wywoływać uzasadnionego podejrzenia o stronniczość i interesowność.
Najczęściej przykładem zajęć związanych z zajęciami wykonywanymi w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność, będzie podjęcie zatrudnienia przez pracownika samorządowego lub bliskie mu osoby na rzecz podmiotu, w interesie którego wydał lub może wydać korzystną decyzję administracyjną, obsługa prawna podmiotu realizującego zamówienia publiczne na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, która jest jego podstawowym miejscem pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego wykonywanie prywatnej działalności gospodarczej przez pracownika samorządowego w czasie i miejscu zatrudnienia pozostaje w sprzeczności z jego obowiązkami pracowniczymi oraz może wywołać uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność nawet wtedy, gdy dotyczy działalności nieobjętej bezpośrednio jego zakresem czynności pracowniczych.
W praktyce niekiedy pracodawcy samorządowi w przypadku stwierdzenia naruszenia przez pracownika samorządowego zakazu określonego w art. 30 pragmatyki samorządowej uciekają się do rozwiązania stosunków pracy za porozumieniem stron, co stanowi obejście art. 30 ust. 2 u.p.s. . Tymczasem powinni oni stosować wyłącznie sankcje z tego ostatniego przepisu, w świetle którego, w przypadku stwierdzenia naruszenia omawianego obowiązku pracodawca samorządowy ma obowiązek rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z pracownikiem samorządowym zatrudnionym na stanowisku urzędniczym albo odwołać go ze stanowiska. W świetle art. 30 ust. 2 u.p.s. w przypadku stwierdzenia naruszenia przez pracownika samorządowego zakazu z art. 30 pragmatyki samorządowej niezwłocznie rozwiązuje się z nim, bez wypowiedzenia, stosunek pracy w trybie art. 52 § 2 i 3 kodeksu pracy lub odwołuje się go ze stanowiska. Mamy tu do czynienia z obowiązkiem danej jednostki samorządu terytorialnego obligatoryjnego rozwiązania stosunku pracy.
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
Pisaliśmy o tym również:
Wygraj książkę w konkursie Serwisu Samorządowego!
Zakaz dodatkowych zajęć nie powinien być zawarty w prawie miejscowym
Wszystko o stosunkach pracy w samorządzie terytorialnym
Przejdź na stronę księgarni www.profinfo.pl i zakup książkę Heleny Szewczyk pt. Stosunki pracy w samorządzie terytorialnym.
