Wiele gmin w kwietniu wydało uchwały, w których nie wyraziło zgody na wyodrębnienie w budżecie na 2021 funduszu sołeckiego. A zgodnie z ustawą o funduszu sołeckim, uchwała podjęta po dniu 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy, jest nieważna.
Uchwały w kwietniu
Gminy uznały, że termin ten był wstrzymany na podstawie przepisów art. 15 zzr i art. 15 zzs ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Regionalne izby obrachunkowe są innego zdania i stwierdzają teraz nieważność takich uchwał.
Rada Gminy Belsk Duży podjęła 14 kwietnia 2020 r. uchwałę w sprawie niewyrażenia zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w 2021 roku. Podobnie nie zgodzili się na to w uchwałach m.in. radni gmin Kowala – 17 kwietnia, Łochów – 29 kwietnia i Stromiec – 28 kwietnia.
Ustawa o funduszu sołeckim wyraźnie stanowi natomiast, że rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz, podejmując uchwałę, w której wyraża zgodę, albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu. Musi to zrobić do 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy, bo uchwała podjęta po tym dniu jest nieważna.
Sprawdź w LEX: Co zrobić w sytuacji gdy sołtys składa dwa wnioski o przyznanie w danym roku środków z funduszu sołeckiego w tym samym miesiącu? >
Termin prekluzyjny
Regionalna izba obrachunkowa zwraca uwagę, że termin 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy to termin prekluzyjny, czyli nieprzekraczalny. Oznacza to, że po jego upływie organ stanowiący traci uprawnienia do podjęcia uchwały. Niezachowanie terminu prekluzyjnego powoduje, że czynność jest nieważna oraz w żadnym wypadku nie ma możliwości przywrócenia tego terminu.
W orzecznictwie termin prekluzyjny traktowany jest jako termin o charakterze materialnym. Wyrok NSA z dnia 27 sierpnia 2019 r. I OSK 2652/17 stanowi, że upływem terminu następuje wygaśnięcie kompetencji organu stanowiącego do podjęcia uchwały, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego.
Sprawdź w LEX: Jak rozdysponować fundusz sołecki jeżeli jedna z wsi przeszła do drugiego sołectwa? >
Termin nie podlegał wstrzymaniu
Zdaniem RIO termin ten nie podlega wstrzymaniu na podstawie przepisów art. 15 zzr i art. 15 zzs ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Podjęcie uchwał jest więc istotnym naruszeniem prawa.
Czytaj w LEX: Nieprawidłowości w stosowaniu przepisów dotyczących funduszu sołeckiego >
Bartosz Wilk z Zakładu Nauki Administracji Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla, że przepisy ustawy koronawirusowej nie wstrzymywały biegu do podjęcia uchwały w sprawie wyodrębnienia w gminie funduszu sołeckiego. Jak wyjaśnia, termin ten nie był terminem procesowym, nie dotyczył żadnego postępowania. - Nie znajduję go także w żadnym z punktów już nieobowiązującego art. 15zzr ust. 1 ustawy o koronawirusie – mówi.
Sprawdź w LEX: Czy zebranie wiejskie może w ciągu roku budżetowego w całości zrezygnować z przedsięwzięcia ujętego w wniosku o fundusz sołecki? >
Jego zdaniem podobnie przepisy te nie dawały podstawy do przesunięcia terminu do np. podjęcia uchwały w sprawie absolutorium. Przedłużenie tych terminów umożliwiła tzw. tarcza antykryzysowa 1.0. w innych regulacjach, ani do przesunięcia terminu do przedstawienia raportu o stanie JST. Termin ten przedłużyła tzw. tarcza antykryzysowa 3.0.
Czytaj też: Raport o stanie samorządu to nie laurka, ma wskazać na zagrożenia
- Oczywiście jest to istotny problem - uchwałę tę należało podjąć do 31 marca, a wtedy właśnie wchodziły regulacje umożliwiające zdalne obradowanie. Elementem jednej z tarcz antykryzysowych powinny być regulacje, przedłużające termin do podjęcia uchwały w sprawie wyodrębnienia funduszu sołeckiego - uważa.
Co dalej z funduszem sołeckim?
Wójt corocznie do 31 lipca jest zobowiązany poinformować sołtysów o wysokości środków, które będą do wykorzystania przez dane sołectwo w następnym roku budżetowym.
Grupa posłów Koalicji Obywatelskiej złożyła w Sejmie projekt nowelizacji ustawy o funduszu sołeckim. Zgodnie z nim nastąpić powinno urealnienie poziomu zwrotu z budżetu państwa wydatków poniesionych przez gminy z funduszu sołeckiego. Proponowane zmiany dotyczą podniesienia ustawowych limitów - tak żeby nie było trzeba stosować mechanizmu korygującego, a co najmniej chodzi o to, żeby to "potrącenie" nie było znaczne.
Czytaj w LEX: Zmiany w zasadach funkcjonowania gospodarki finansowej JST w związku z koronawirusem >
W uzasadnieniu do projektu ustawy podaje się, że w 2021 r. zwroty należne gminom wyniosą ponad 229,5 mln zł, podczas gdy limit ustawowy wynosi 145,5 mln zł. Oznacza to zastosowania znacznego wskaźnika korygującego. Projektodawcy podnoszą, że taki stan rzeczy jest sprzeczny z celem ustawy. - Zobaczymy jak się potoczą w parlamencie losy tych propozycji, które bez wątpienia byłyby korzystne dla samorządów i pozwalały na wspieranie obszarów wiejskich – zaznacza Bartosz Wilk.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
