Rada gminy podjęła w listopadzie 2005 r. uchwałę w sprawie statutu sołectwa. Zainteresował się nią prokurator, który postanowił wnieść skargę do sądu administracyjnego. Zarzucił, że akt ten narusza przepisy ustawy o samorządzie gminnym (usg) i domagał się stwierdzenia jego nieważności w zaskarżonej części.
Czytaj także: WSA: Statut sołectwa jest nieważny, bo nie był konsultowany >>>
Trzeba określić zadania sołectwa
Sprawą zajął się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim, który wskazał, że art. 35 ust. 3 usg zawiera obligatoryjne elementy, które muszą zostać określone w statucie.
Zobacz: Jednostki pomocnicze gminy >
Jednakże posłużenie się przez ustawodawcę zwrotem „w szczególności” oznacza, że akt ten może zawierać także dodatkowe regulacje. Sąd podkreślił jednak, że nie można wywodzić z tego uprawnienia gminy do określenia kompetencji sołectwa w formie katalogu otwartego. W orzecznictwie panuje bowiem ugruntowany pogląd, że zadania sołectwa, sposób ich realizacji, a także zadania jego organów, powinny zostać uregulowane w statucie w sposób wyczerpujący, czyli w formie katalogu zamkniętego. Wynika to art. 35 ust. 3 pkt 3 usg, w którym ustawodawca wyraźnie wskazał na konieczność uregulowania w statucie kwestii związanych z organizacją i zadaniami organów sołectwa (np. wyrok WSA w Łodzi z 20 marca 2019 r., sygn. akt III SA/Łd 27/19). Oznacza to, że zarzut prokuratora należało uznać za uzasadniony.
Zobacz: Raport o stanie gminy a obowiązki skarbnika >
Zebranie wiejskie nie ma kompetencji elekcyjnych
Zaskarżony akt przewidywał, że do kompetencji zebrania wiejskiego należy wybór, odwołanie sołtysa i rady sołeckiej. Tymczasem zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie gminnym, zebranie wiejskie jest organem uchwałodawczym w sołectwie, a nie elekcyjnym. Art. 36 ust. 2 usg wskazuje, że sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.
Zobacz linię orzeczniczą: Lista uczestników zebrania wiejskiego jako przedmiot udostępnienia w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej >
Oznacza to, że zebranie wiejskie nie ma kompetencji elekcyjnych. Z treści przepisów wynika także, że prawo wybierania tych organów przysługuje osobom fizycznym mającym status stałego mieszkańca sołectwa i uprawnionym do głosowania w wyborach powszechnych. Dlatego WSA podkreślił, że zebranie wiejskie jest bytem odrębnym od ogółu uprawnionych do głosowania mieszkańców danej jednostki pomocniczej, mimo że skład obu tych gremiów pokrywa się.
Wskazanie inkasenta musi być konkretne
WSA uznał też za nieuzasadnione nałożenie na sołtysa obowiązku pobierania inkasa niektórych lokalnych podatków i opłat. Sąd wyjaśnił, że w przepisach ustaw podatkowych przewidziano możliwość wykorzystania do tego zadania sołtysa, ale wskazanie inkasentów powinno być konkretne i odnosić się do zindywidualizowanego podmiotu, czyli w przypadku osoby fizycznej przez podanie jej imienia i nazwiska. Natomiast nie można kreować tego podmiotu w sposób abstrakcyjny, wiążąc go na przykład z pełnieniem określonej funkcji publicznej.
Zobacz: Powoływanie inkasentów pobierających opłaty lokalne >
Skarbik nie jest organem gminy
Zaskarżona uchwała nakładała na sołtysa obowiązek brania udziału w sesjach rady. Tymczasem zgodnie z treścią art. 37a usg, przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady na zasadach określonych w statucie gminy, ale nie ma on takiego obowiązku. Ponadto WSA zauważył, że z obrotu prawnego należało wyeliminować przepis uchwały, który przyznawał skarbnikowi gminy kompetencje do sprawowania kontroli i nadzoru nad działalnością organów sołectwa w sprawach finansowych. Zgodnie bowiem z art. 35 ust. 3 pkt 5 usg, w statucie jednostki pomocniczej konieczne jest określenie zakresu i formy kontroli oraz jej nadzoru przez organy gminy. Natomiast w świetle art. 11a ust. 1 usg organami gminy są rada oraz wójt. Skarbnik gminy jest zaś głównym księgowym budżetu, który jest powoływany i odwoływany przez radę na wniosek wójta. Powierzenie mu zatem uprawnień do kontrolowania i nadzorowania działalności organów sołectwa w sprawach finansowych stało w sprzeczności z przepisami. W świetle powyższego, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim stwierdził nieważność uchwały w zaskarżonej części.
Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt II SA/Go 140/19
POLECAMY: Raport o stanie gminy, powiatu, województwa >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
