Rada gminy podjęła w listopadzie 2005 r. uchwałę w sprawie statutu sołectwa. Zainteresował się nią prokurator, który postanowił wnieść skargę do sądu administracyjnego. Zarzucił, że akt ten narusza przepisy ustawy o samorządzie gminnym (usg) i domagał się stwierdzenia jego nieważności w zaskarżonej części.

Czytaj także: WSA: Statut sołectwa jest nieważny, bo nie był konsultowany >>>

Trzeba określić zadania sołectwa

Sprawą zajął się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim, który wskazał, że art. 35 ust. 3 usg zawiera obligatoryjne elementy, które muszą zostać określone w statucie.

Zobacz: Jednostki pomocnicze gminy >

Jednakże posłużenie się przez ustawodawcę zwrotem „w szczególności” oznacza, że akt ten może zawierać także dodatkowe regulacje. Sąd podkreślił jednak, że nie można wywodzić z tego uprawnienia gminy do określenia kompetencji sołectwa w formie katalogu otwartego. W orzecznictwie panuje bowiem ugruntowany pogląd, że zadania sołectwa, sposób ich realizacji, a także zadania jego organów, powinny zostać uregulowane w statucie w sposób wyczerpujący, czyli w formie katalogu zamkniętego. Wynika to art. 35 ust. 3 pkt 3 usg, w którym ustawodawca wyraźnie wskazał na konieczność uregulowania w statucie kwestii związanych z organizacją i zadaniami organów sołectwa (np. wyrok WSA w Łodzi z 20 marca 2019 r., sygn. akt III SA/Łd 27/19). Oznacza to, że zarzut prokuratora należało uznać za uzasadniony.

Zobacz: Raport o stanie gminy a obowiązki skarbnika >

 

Cena promocyjna: 159.2 zł

|

Cena regularna: 199 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł


Zebranie wiejskie nie ma kompetencji elekcyjnych

Zaskarżony akt przewidywał, że do kompetencji zebrania wiejskiego należy wybór, odwołanie sołtysa i rady sołeckiej. Tymczasem zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie gminnym, zebranie wiejskie jest organem uchwałodawczym w sołectwie, a nie elekcyjnym. Art. 36 ust. 2 usg wskazuje, że sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.

Zobacz linię orzeczniczą: Lista uczestników zebrania wiejskiego jako przedmiot udostępnienia w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej >

Oznacza to, że zebranie wiejskie nie ma kompetencji elekcyjnych. Z treści przepisów wynika także, że prawo wybierania tych organów przysługuje osobom fizycznym mającym status stałego mieszkańca sołectwa i uprawnionym do głosowania w wyborach powszechnych. Dlatego WSA podkreślił, że zebranie wiejskie jest bytem odrębnym od ogółu uprawnionych do głosowania mieszkańców danej jednostki pomocniczej, mimo że skład obu tych gremiów pokrywa się.

Zobacz: Przyjęcie, odrzucenie oraz ponowne uchwalenie wniosku sołectwa w sprawie przyznania środków w ramach funduszu sołeckiego >

Wskazanie inkasenta musi być konkretne

WSA uznał też za nieuzasadnione nałożenie na sołtysa obowiązku pobierania inkasa niektórych lokalnych podatków i opłat. Sąd wyjaśnił, że w przepisach ustaw podatkowych przewidziano możliwość wykorzystania do tego zadania sołtysa, ale wskazanie inkasentów powinno być konkretne i odnosić się do zindywidualizowanego podmiotu, czyli w przypadku osoby fizycznej przez podanie jej imienia i nazwiska. Natomiast nie można kreować tego podmiotu w sposób abstrakcyjny, wiążąc go na przykład z pełnieniem określonej funkcji publicznej.

Zobacz: Powoływanie inkasentów pobierających opłaty lokalne >

 

Skarbik nie jest organem gminy

Zaskarżona uchwała nakładała na sołtysa obowiązek brania udziału w sesjach rady. Tymczasem zgodnie z treścią art. 37a usg, przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady na zasadach określonych w statucie gminy, ale nie ma on takiego obowiązku. Ponadto WSA zauważył, że z obrotu prawnego należało wyeliminować przepis uchwały, który przyznawał skarbnikowi gminy kompetencje do sprawowania kontroli i nadzoru nad działalnością organów sołectwa w sprawach finansowych. Zgodnie bowiem z art. 35 ust. 3 pkt 5 usg, w statucie jednostki pomocniczej konieczne jest określenie zakresu i formy kontroli oraz jej nadzoru przez organy gminy. Natomiast w świetle art. 11a ust. 1 usg organami gminy są rada oraz wójt. Skarbnik gminy jest zaś głównym księgowym budżetu, który jest powoływany i odwoływany przez radę na wniosek wójta. Powierzenie mu zatem uprawnień do kontrolowania i nadzorowania działalności organów sołectwa w sprawach finansowych stało w sprzeczności z przepisami. W świetle powyższego, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim stwierdził nieważność uchwały w zaskarżonej części.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt II SA/Go 140/19

POLECAMY: Raport o stanie gminy, powiatu, województwa >