Na podstawie art. 48 ustawy - Prawo budowlane na inwestora wydano nakaz rozbiórki rozbudowanej części budynku mieszkalnego. Inwestor obowiązku nie wykonał. Obecnie miejsce pobytu sprawcy nie jest znane, co uniemożliwia prowadzenie postępowania egzekucyjnego. Budynek nie jest zabezpieczony i może stwarzać zagrożenie. Z kolei sąsiad, do którego dobudowywany jest rozbudowany obiekt, domaga się podjęcia działań ze względu na niebezpieczeństwo jakie stwarza obiekt.
Czy dopuszczalne jest wykonanie robót rozbiórkowych przez sąsiada, który podnosi kwestie zagrożenia i deklaruje chęć wykonania rozbiórki tego obiektu?
Odpowiedź
Brak wiedzy odnośnie pobytu adresata decyzji administracyjnej nie uniemożliwia przeprowadzenia egzekucji obowiązków nałożonych tą decyzją. W ramach postępowania egzekucyjnego może zostać zastosowany środek w postaci wykonania zastępczego, który pozwoli wyeliminować zagrożenia jakie stwarza budynek. Organy nadzoru budowlanego nie posiadają natomiast kompetencji, w ramach których mogłyby zezwolić osobie trzeciej (sąsiadowi) na ingerencję w nieruchomość stanowiącą własność innej osoby.
Uzasadnienie
Obowiązki wynikające z decyzji administracyjnych podlegają egzekucji na zasadach określonych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji . Jeżeli zatem właściciel nie wykona we wskazanym w decyzji terminie nałożonego na niego obowiązku, organ nadzoru budowlanego, który wydał decyzję w pierwszej instancji, jest zarówno uprawniony, jak i zobowiązany do wyegzekwowania tego obowiązku w trybie ww. ustawy. Jednym ze środków egzekucyjnych przewidzianych dla egzekwowania obowiązków o charakterze niepieniężnym, do których zalicza się m.in. obowiązek rozbiórki obiektu budowlanego, jest wykonanie zastępcze. Ostateczna decyzja administracyjna, po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego w upomnieniu do dobrowolnego wykonania obowiązku pod rygorem wszczęcia postępowania egzekucyjnego, stanowi dla organu nadzoru budowlanego, który wydał decyzję w pierwszej instancji, podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego. Tytuł wykonawczy stanowi podstawę do nałożenia w drodze postanowienia grzywny w celu przymuszenia. Grzywnę w celu przymuszenia można nakładać kilkakrotnie. W przypadku jej bezskuteczności organ egzekucyjny (powiatowy inspektor nadzoru budowlanego) może wydać postanowienie o zastosowaniu wykonania zastępczego, to jest dokonania rozbiórki budynku przez organ egzekucyjny na koszt i ryzyko zobowiązanego. W celu wykonania postanowienia organ egzekucyjny powinien zlecić rozbiórkę specjalistycznemu przedsiębiorstwu, wybranemu w trybie właściwym dla zamówień publicznych. Po stronie organów nadzoru budowlanego brak jest natomiast kompetencji do zezwalania na czynności polegające na rozbiórce, a tym samym ingerowanie w czyjąś własność, osobom trzecim (np. sąsiadowi).
Jeżeli chodzi o kwestię nieznajomości miejsca pobytu adresata decyzji, to wszelkie rozstrzygnięcia w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego mogą być takiej osobie doręczane w trybie art. 44 k.p.a. Artykuł 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nakazuje bowiem odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Za możliwością stosowania przepisów k.p.a. dotyczących doręczeń w ramach postępowania egzekucyjnego opowiedział się m.in. NSA w orzeczeniu z dnia 27 stycznia 2010 r., II OSK 1884/09, w którym stwierdził, że "ponieważ ustawa nie zawiera własnych przepisów regulujących zasady doręczania pism stronom, kwestię skuteczności doręczeń należy oceniać według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji )".
Odrębną kwestią pozostanie rozliczenie kosztów wykonania zastępczego i skutecznego ich wyegzekwowania od zobowiązanego, którego miejsce pobytu nie jest znane.
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.)
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.)