Zamieszanie wynika z faktu, że nie wiadomo kiedy zakończy się proces legislacyjny ustawy zmieniającej i czy wybory na nową czteroletnią kadencję, rozpoczynającą się w 2012 r., które powinny odbyć się najpóźniej w październiku br. zostaną przeprowadzone wg nowych czy dotychczasowych zasad. Ustawę zmieniającą skierowano do Senatu dopiero w dniu 18 kwietnia 2011 r. i nie jest jeszcze znany termin jej rozpatrzenia. Z informacji zawartej na stronach internetowych wyższej izby parlamentu wynika, że nie będzie ona przedmiotem obrad na najbliższym 75 posiedzeniu Senatu zaplanowanym na 27 i 28 kwietnia 2011 r.

Pisaliśmy o tym również:
Co samorządy gminne o wyborach ławników wiedzieć powinny - nowe zasady wyboru ławników

Jeżeli proces legislacyjny ustawy zmieniającej z dnia 15 kwietnia br. nie zakończy się w czasie umożliwiającym zastosowanie jej przepisów do całej procedury wyborów ławników przeprowadzanych w br. (a tak się stanie np. w przypadku gdy Senat wprowadzi do niej zmiany), wówczas będzie ona musiała zostać generalnie zmieniona (bądź wycofana), gdyż w innym przypadku całkowicie zdezorganizuje wybory i gruntownie zmieni instytucję ławnika.

Jeżeli Senat nie zaproponuje żadnych zmian, paradoksalnie sytuacja stanie się jeszcze bardziej skomplikowana; w dalszym ciągu nie będzie wiadomo, czy do wyborów ławników przeprowadzanych w 2011 r. zastosowanie będą miały stare przepisy czy przepisy po zmianach. Zważywszy, że po przyjęciu ustawy przez Senat w niezmienionej postaci podlega ona podpisaniu przez Prezydenta RP (który może uczynić to „od ręki” albo w ciągu 30 dni), ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw (również dokonanym niezwłocznie albo w terminie nieokreślonym) oraz 14-dniowy (przewidziany w ustawie) okres vacatio legis, sprawa przez cały ten czas będzie otwarta. Istniej duże prawdopodobieństwo, że wejdzie w życie w trakcie wyborów. Konsekwencją wejścia w życie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. będzie utrata ważności rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego trybu zgłaszania radom gmin kandydatów na ławników . Stanie się tak z uwagi na uchylenie dotychczasowego przepisu upoważniającego do jego wydania, art. 162 § 5 Prawa o ustroju sądów powszechnych . Ponadto jest wielką niewiadomą, czy Minister zdąży z wydaniem rozporządzenia na podstawie nowego przepisu (art. 162 § 11 po zmianie ustawy) regulującego:
- sposób zgłaszania kandydatów na ławników,
- sposób postępowania z dokumentami złożonymi radom gmin przy zgłaszaniu kandydatów,
- wzór karty zgłoszenia oraz sposób jego udostępniania, mając na uwadze potrzebę udokumentowania przez podmioty zgłaszające spełnianie przez kandydatów na ławników wymogów określonych w ustawie, a także zapewnienia wyboru kandydatów o najwyższych walorach etycznych i intelektualnych, umożliwienia rzetelnej weryfikacji zgłoszeń i przejrzystości działań związanych ze zgłaszaniem kandydatów na ławników, a przez określenie wzoru karty zgłoszenia i sposobu jego udostępniania – potrzebę ujednolicenia procedury zgłaszania, ułatwienia dostępu do wzoru i rozpatrywania zgłoszeń.

Projekt nowego rozporządzenia powinien zostać zaopiniowany przez Krajową Radę Sądownictwa (wątpliwym jest, czy takie konsultacje można przeprowadzić przed uchwaleniem ustawy), ogłoszony w Dzienniku Ustaw oraz „dla przyzwoitości” odpowiedni okres vacatio legis.

Kuriozalnym byłoby rozwiązanie gdyby zgłoszeń kandydatów dokonywano w oparciu o dotychczasowe rozporządzenie, a ich rozpatrzenia w oparciu o nowe.

Należy podkreślić, iż rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908) zakłada w § 127 załącznika, że rozporządzenie (przepis wykonawczy) powinno wchodzić w życie w dniu wejścia w życie ustawy, na podstawie której jest ono wydawane.

Wejście w życie ustawy zmieniającej w obecnym kształcie w trakcie wyborów byłoby rozwiązaniem najgorszym z możliwych. Dlatego rozstrzygnięcie, czy wybory ławników zostaną przeprowadzone według nowych, czy według dotychczasowych zasad staje się naglące. 31 maja upływa termin, w którym właściwy prezes sądu okręgowego powinien podać do wiadomości poszczególnym radom gmin liczbę wybieranych ławników do poszczególnych sądów (art. 161. § 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych ), zaś zgodnie z art. 162. § 1 kandydaci na ławników zgłaszani są w terminie do dnia 30 czerwca br.

Ireneusz Krześnicki
Katarzyna Anna Krześnicka

Redakcja www.samorzad.lex.pl planuje zamieszczenie serii artykułów na temat procedury wyboru ławników na kadencję 2012 – 2015 wraz z wzorami dokumentów, przydatnych na poziomie gminy odpowiednio na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawa o ustroju sądów powszechnych ewentualnie z uwzględnieniem zmian wprowadzonych ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
 
Podyskutuj o tym temacie na FORUM


Pisaliśmy o tym również:
Wybory ławników 2011: ocena zgłoszeń kandydatów na ławników - wzory dokumentów  
Prezydent podpisał zmianę przepisów o ławnikach sądowych
Co samorządy gminne o wyborach ławników wiedzieć powinny - nowe zasady wyboru ławników
Co z wyborem ławników?
Radni samorządowi nie zostaną ławnikami
Ławnikiem nie zostanie radny gminy, powiatu i województwa

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie szczegółowego trybu zgłaszania radom gmin kandydatów na ławników oraz wzoru karty zgłoszenia (Dz.U. Nr 50, poz. 370)
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908)