Ponieważ procedury te nie zostały określone w żadnym akcie wykonawczym, w dużej mierze będą uzależnione od samej organizacji pracy każdego urzędu gminy.

Przechodząc do procedury wyborów ławników - powołany przez radę gminy Zespół ds. zaopiniowania kandydatów na ławników powinien w pierwszej kolejności, w nieodległym czasie, po upływie terminu przyjmowania zgłoszeń (tj. po 30 czerwca 2011 r.) dokonać oceny zgłoszeń, czy wpłynęły w ustawowym terminie i czy spełniają wymagania formalne, o których mowa w art. 162 § 2-5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm., ost. zm. z 2011 r. Nr 109, poz. 627, dalej jako ustawa ). Wnioski z tej oceny Zespół przedstawia na sesji rady gminy, aby ta mogła podjąć stosowne uchwały.

Wzór stanowiska zespołu ds. zaopiniowania kandydatów na ławników w sprawie czy zgłoszenia kandydatów na ławników wpłynęły w terminie oraz czy spełniają wymagania formalne

Wzór projektu uchwały rady gminy w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika, które wpłynęło po terminie

Ocena zgłoszeń pod względem poprawności ich zgłoszenia (spełniania wymagań formalnych) nie jest tożsamym z zaopiniowaniem kandydatów czy spełniają wymogi ustawowe.

Zespół, dokonując oceny zgłoszeń na tym etapie, sprawdza:
I. Czy zgłoszenie dokonane zostało przez uprawniony podmiot. (np. czy dokonało go stowarzyszenie albo organizacja społeczna lub zawodowa zarejestrowana na podstawie przepisów prawa i czy na karcie zgłoszenia podpisała się osoba uprawniona do reprezentacji.
W przypadku zgłoszenia dokonanego przez grupę obywateli, Zespół sprawdza czy jest ich wystarczająca ilość tzn. co najmniej 50 (a w przypadku zgłoszeń dokonanych do 13 czerwca 2011 r. co najmniej 25); czy osoby zgłaszające posiadają czynne prawo wyborcze (dokonuje się tego na podstawie informacji pozostających w dyspozycji urzędu gminy w związku z prowadzeniem rejestru wyborców); czy stale zamieszkują na terenie gminy dokonującej wyboru (zgodnie z powszechnie przyjętym orzecznictwem sądów adres stałego zamieszkiwania nie musi być tożsamy z zameldowaniem na stałe), a także czy podano wymagane ustawą dane (imię, nazwisko, numer ewidencyjny PESEL, miejsce stałego zamieszkania, własnoręczny podpis każdej z pięćdziesięciu osób zgłaszających kandydata).

II. Czy zgłoszenia dokonano na karcie zgłoszenia przygotowanej zgodnie ze wzorem ustalonym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu postępowania z dokumentami złożonymi radom gmin przy zgłaszaniu kandydatów na ławników oraz wzoru karty zgłoszenia (Dz. U. Nr 121, poz. 693, dalej jako rozporządzenie ). a także czy wypełniono w niej odpowiednie rubryki. Brak wpisów, służących weryfikacji wymogów ustawowych jakie ma spełniać kandydat np. wieku, wykształcenia itd. powoduje, że zgłoszenie należy uznać jako niespełniające wymagań formalnych. Zespół na tym etapie sprawdza czy wpisu dokonano, ale nie analizuje jego treści.

@page_break@

III. Czy załączono datowane nie wcześniej niż 30 dni przed dniem złożenia zgłoszenia:
1) informację o kandydacie z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą zgłaszanej osoby;
2) oświadczenie kandydata, że nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;

Wzór oświadczenia kandydata, że nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe

3) oświadczenie kandydata, że nie jest lub nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a także, że władza rodzicielska nie została mu ograniczona ani zawieszona;

Wzór oświadczenia kandydata, że nie jest lub nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a także, że władza rodzicielska nie została mu ograniczona ani zawieszona

4) zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania funkcji ławnika wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
5) dwa jednakowe zdjęcia wykonane zgodnie z wymogami stosowanymi przy składaniu wniosku o wydanie dowodu osobistego.

IV. Czy do zgłoszenia dokonanego przez stowarzyszenie, inną organizację społeczną lub zawodową, zarejestrowaną na podstawie przepisów prawa, dołączono aktualny (wystawiony nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem zgłoszenia) odpis z KRS-u albo odpis lub zaświadczenie potwierdzające wpis do innego właściwego rejestru lub ewidencji dotyczące tej organizacji.
@page_break@
V. Czy do zgłoszenia kandydata dokonanego przez obywateli dołączono listę osób zgłaszających kandydata na ławnika.

Zgłoszenia kandydata, które nie zawiera wymienionych wyżej elementów pozostawia się bez biegu, rozstrzygając o tym uchwałą rady gminy.

Kultura legislacyjna wymaga, aby uchwały, szczególnie dotyczące zgłoszeń niespełniających wymagań formalnych, były podejmowane odrębnie dla każdego kandydata. Ponadto uchwały te powinny zawierać wyraźne stwierdzenie na czym polegała wada formalna zgłoszenia.

Wzór projektu uchwały rady gminy w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika, które nie spełnia wymagań formalnych, o których mowa w art. 162 § 2–5 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych

W przypadku zgłoszeń, co do których nie ma zastrzeżeń formalnych, rada gminy powinna podjąć uchwałę o zwróceniu się do właściwego komendanta wojewódzkiego Policji o przygotowanie informacji o kandydatach uzyskanych i sporządzonych na zasadach określonych dla kandydatów do objęcia stanowiska sędziowskiego.

Zachowanie formy uchwały pozwoli kandydatom na wykorzystanie ewentualnej ścieżki skargowej do sądu administracyjnego jak również umożliwi w normalnym czasie reakcję wojewody w trybie nadzoru.

Wraz z uchwałą do komendanta wojewódzkiego Policji, należy zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie uzyskania i sporządzania informacji o kandydacie do objęcia stanowiska sędziowskiego (Dz. U. Nr 225, poz. 1668) przekazać również dane osobowe, które będą konieczne, aby policja mogła namierzyć właściwe osoby.

Wzór projektu uchwały rady gminy w sprawie zasięgnięcia od komendanta wojewódzkiego Policji informacji o kandydatach na ławników

Stanowisko Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 czerwca 2011 r. zamieszczone na stronach internetowych ministerstwa (www.ms.gov.pl) pozwala na zasięgnięcie informacji komendanta wojewódzkiego Policji także o kandydatach, których zgłoszenia zostały złożone do 13 czerwca 2011 r. włącznie, według rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie szczegółowego trybu zgłaszania radom gmin kandydatów na ławników oraz wzoru karty zgłoszenia (Dz. U. Nr 50, poz. 370) oraz niezmienionej jeszcze ustawy.

Po uzyskaniu informacji od komendanta wojewódzkiego Policji, na której przygotowanie Policja ma 35 dni, Zespół przystąpi do przygotowania opinii o zgłoszonych kandydatach, w szczególności w zakresie spełnienia przez nich wymogów określonych w ustawie i przedstawienia ich na sesji rady gminy przed wyborami.

Rozważania dotyczące organizacji wyborów ławników sądowych można zamknąć stwierdzeniem, iż posiadają one pewne cechy (szczególnie od strony biernej, kandydatów) wyborów powszechnych. Należałoby więc rozważyć, czy na przyszłość nie powinny mieć ustalanego np. przez ministra sprawiedliwości oficjalnego kalendarza i czy ich zorganizowania nie powierzyć Państwowej Komisji Wyborczej. Oczywiście wymagałoby to odpowiedniej inicjatywy legislacyjnej.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm)
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie szczegółowego trybu zgłaszania radom gmin kandydatów na ławników oraz wzoru karty zgłoszenia (Dz. U. Nr 50, poz. 370)
Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu postępowania z dokumentami złożonymi radom gmin przy zgłaszaniu kandydatów na ławników oraz wzoru karty zgłoszenia (Dz. U. Nr 121, poz. 693)

Podyskutuj o tym temacie na FORUM

Pisaliśmy o tym również:
Zmieniono zasady wyboru ławników sądowych
Co z wyborem ławników?
Prezydent podpisał zmianę przepisów o ławnikach sądowych
Co samorządy gminne o wyborach ławników wiedzieć powinny - nowe zasady wyboru ławników
Wybory ławników pod presją czasu
Radni samorządowi nie zostaną ławnikami
Ławnikiem nie zostanie radny gminy, powiatu i województwa
Czy opłaca się być ławnikiem?