Pytanie:
Jak powinien postąpić organ w przypadku, gdy podmiot zamierza przekazać psa gminie? Należy dodać, że podmiot decyzję swą motywuje tym, że pies jest agresywny. Czy gmina zobowiązana jest do przyjęcia psa do schroniska? Czy gmina powinna ponosić opłaty związane z utrzymaniem zwierzęcia?
Odpowiedź:
Wójt nie ma obowiązku przyjęcia zwierzęcia, które ma właściciela. Schronisko jest miejscem pobytu dla zwierząt bezdomnych, zdefiniowanych w art. 4 pkt 16 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt - dalej u.o.z. Zwierzęciem bezdomnym nie jest pies przyprowadzony do schroniska przez właściciela. Czy właściciel zwierzęcia może jednak wyzbyć się go, jak każdego innego przedmiotu. Stosownie do art. 1 ust. 1 u.o.z., zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą.
Jednocześnie w art. 1 ust. 2 u.o.z. ustawodawca wskazał, iż w sprawach nieuregulowanych w u.o.z. do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny - dalej k.c. Uwzględniając ten fakt, właściciel psa może się go wyzbyć się (oddać innemu podmiotowi).
W analizowanej sprawie nie można właścicielowi odebrać psa, bowiem nie zachodzi przesłanka z art. 6 ust. 2 u.o.z. W wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 21 sierpnia 2013 r., II Ka 356/13, oceniającego prawidłowość skazania właściciela psa za występek z art. 35 u.o.z. polegający właśnie na oddaniu psa do schroniska uznał, że oddanie psa do schroniska nie jest jego porzuceniem i uwolnił go z zarzutu.
Należy jednak zauważyć, że w tej sprawie właściciel psa zanim oddał go do schroniska przez kilka miesięcy bezskutecznie usiłował znaleźć psu nowego właściciela (na co miał dowody), a przyczyną oddania była choroba dziecka (alergia) również udokumentowana orzeczeniem lekarskim. Być może wyrok byłby inny, w innej sytuacji, np. gdy pies znudzi się właścicielowi, albo gdy oddaje go, bo chce z rodzina wyjechać na wakacje.
W mojej ocenie, odmowa przyjęcia psa do schroniska może zakończyć się tragicznie dla psa, gdyż jego właściciel może pozbyć się go, np. porzucając w lesie. Stąd kierownik schroniska powinien rozważyć możliwość przyjęcia zwierzęcia do schroniska, żądając od właściciela uiszczania opłat za jego utrzymanie do czasu znalezienia mu nowego właściciela. Nie ma jednak na to stosownych przepisów, gdyż takimi kosztami można obciążyć właściciela zwierzęcia, któremu wójt czasowo odebrał zwierzę w przypadku, gdy ten znęcał się nad nim (art. 7 ust. 4 u.o.z.). W analizowanej sytuacji nie mamy do czynienia ze znęcaniem się nad psem, w tym nie można postawić zarzutu porzucenia psa.
Za niewłaściwe zachowanie psa odpowiada jego właściciel, chyba że pies jest patologicznie agresywny i stanowi zagrożenie dla właściciela lub innych osób. W takim przypadku, po przyjęciu do schroniska o jego losie decyduje lekarz weterynarii.
Uzasadnienie:
Za przejaw znęcania się nad zwierzętami uznaje się porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota przez właściciela bądź przez osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje, o czym stanowi art. 6 ust. 2 pkt 11 u.o.z. Ustawodawca nie nadał jednak użytemu pojęciu "porzucenie" szczególnego znaczenia. "Porzucenie" m.in. oznacza: "opuścić, zostawić kogoś, coś, rozstać się z kimś, czymś, odstąpić" (Słownik Języka Polskiego PWN pod redakcją naukową prof. M. Szymczaka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995 r., tom 2, str. 796). W sprawach nieuregulowanych w u.o.z. stosuje się odpowiednio przepisy k.c. dotyczące rzeczy, co wynika wprost z brzmienia art. 1 ust. 2 u.o.z.
Artykuł 180 k.c. stanowi, iż właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej poprzez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci. Dzieje się tak dlatego, gdyż u.o.z. nie zawiera przepisów cywilnoprawnych regulujących własność zwierząt, a zwłaszcza wypadki utraty tego prawa. Warto w tym miejscu przytoczyć fragment uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w sprawie II AKa 356/13:, który brzmi: "W aspekcie postaci zamiaru i motywacji sprawcy Sąd odwoławczy dostrzega potrzebę zwrócenia uwagi, że oskarżony działał w zamiarze bezpośrednim (gdyż tylko ta forma zyskuje rację bytu w odniesieniu do zarzucanego mu czynu), jednakże zrealizował on czynność sprawczą, będąc w szczególnej sytuacji motywacyjnej wynikającej z ewidentnej i doniosłej znaczeniowo kolizji wartości, a to troski o zdrowie dziecka oraz relacji ze zwierzęciem przebywającym od kilku lat w jego towarzystwie, która w rozumieniu powszechnym zasługuje na uprzywilejowane potraktowanie".
Jeśli więc przyjmiemy, że oddanie psa do schroniska nie stanowi przejawu znęcania się nad zwierzęciem, a przeciwnie właściciel stara mu się zapewnić opiekę (pomijając aspekt moralny oddania psa) kierownik schroniska może go przyjąć, ale powinien negocjować warunki przyjęcia zwierzęcia. Natomiast nie ma znaczenia, że właściciel deklaruje przyjęcie innego psa.
