Pytanie:
Kto ma prawny obowiązek zająć się zwierzętami nękanymi przez ludzi? W jaki sposób?
Odpowiedź:
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt - dalej u.o.z. jednoznacznie stwierdza, iż wszelkie formy znęcania się nad zwierzętami są niedopuszczalne. Katalog niedopuszczalnych czynności jest bardzo szeroki i ma charakter otwarty, co oznacza, iż również stany faktyczne inne od opisanych poniżej, mogą być uznane za znęcanie się nad zwierzęciem. Przestępstwo znęcania się nad zwierzęciem jest ścigane z urzędu. Zgodnie z art. 304 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuraturę lub policję. W mojej ocenie, w przypadku zwierząt mających właściciela świadek może zawiadomić również wójta, straż gminną, lekarza weterynarii lub organizację społeczną zajmującą się ochroną zwierząt. Jednocześnie należy mieć świadomość, że inny jest tryb podejmowania działań wobec właściciela zwierzęcia (jest to w fazie wstępnej polegającej na czasowym odebraniu zwierzęcia) tryb wynikający z art. 7 u.o.z. (do czasu wydania wyroku przez sąd karny) i inny jest tryb postępowania wobec osoby, która dopuszcza się czynu zabronionego ale nie jest właścicielem zwierzęcia. W tym drugim przypadku postępowanie jest od razu prowadzone przez Policję. Niezależnie od podjęcia działań na drodze administracyjnoprawnej czy od razu prawnokarnej należy pamiętać, że znęcanie się nad zwierzęciem jest przestępstwem stypizowanym w art. 35 ust. 1a u.o.z. W ramach prowadzonego postępowania karnego sąd nie tylko wymierza karę, ale również orzeka przepadek zwierzęcia, jeśli sprawca jest jego właścicielem. Co do zasady zwierzę podlegające przepadkowi, w przypadku zwierzęcia domowego, powinno trafić do schroniska, ale podobnie jak w przypadku trybu administracyjnego istnieje możliwość przekazania zwierzęcia do innego podmiotu, zgodnie z art. 38 ust. 6 u.o.z.
Sąd może również orzec w stosunku do sprawców krzywdzących zwierzęta, całkowity zakaz posiadania zwierząt. Taki zakaz może obowiązywać przez okres od roku do nawet 10 lat. Akt u.o.z. definiuje szczególne okrucieństwo. Ustawodawca przez takie zachowanie rozumie przedsiębranie przez sprawcę działań charakteryzujących się drastycznością form i metod, a zwłaszcza działanie w sposób wyszukany lub powolny, obliczony z premedytacją na zwiększenie rozmiaru cierpień i czasu ich trwania. Za popełnienie tego przestępstwa sąd może orzec karę bezwzględnego pozbawienia wolności do lat 3.
Uzasadnienie:
Decyzja o czasowym odebraniu zwierzęcia następuje po powzięciu informacji, że właściciel zwierząt dopuszcza się czynów, o których mowa w art. 6 u.o.z. Taką informację może wójtowi przekazać nie tylko, np. lekarz weterynarii czy organizacja społeczna, ale każda osoba, która wie o przypadku znęcania się nad zwierzęciem. Jednakże sama informacja o zdarzeniu, to za mało, aby zwierzę odebrać. Najpierw organ musi wszcząć postępowanie kontrolne w celu sprawdzenia tej informacji i dopiero jak się potwierdzi zwierzę odebrać na podstawie decyzji z art. 7 ust. 1 u.o.z. Jedyny przypadek, gdy zwierzę jest odbierane przed wydaniem wskazanej decyzji jest sytuacja, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu. Wtedy, policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, odbiera właścicielowi zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia. Wydanie decyzji (już po odebraniu zwierzęcia) musi również poprzedzić postępowanie sprawdzające.
Wójt może czasowo odebrać właścicielowi jego zwierzę
Zwierzę, któremu zadawany jest ból lub cierpienie, może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia.
