Wojewoda ma 30 dni na wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego

W postępowaniu nadzorczym uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego podlegają ocenie wojewody w zakresie ich zgodności z prawem. Wymóg ochrony samodzielności samorządu terytorialnego spowodował, że postępowanie nadzorcze wojewody zostało jednak ograniczone czasowo, a wojewoda ma 30 dni na wydanie ewentualnego rozstrzygnięcia nadzorczego.

Początek biegu terminu. Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wójt (burmistrz, prezydent miasta) powinien przedłożyć wojewodzie uchwałę rady gminy (rady miasta) w terminie 7 dni od jej podjęcia, zaś akty ustanawiające przepis porządkowe powinny zostać przekazane w ciągu 2 dni od ich ustanowienia. Od momentu doręczenia wojewodzie ocenianego aktu rozpoczyna bieg 30-dniowy termin na wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego. W praktyce pojawiły się wątpliwości związane z rozpoczęciem biegu terminu w przypadku przesłania wojewodzie niekompletnych akt.

Dotyczy to zwłaszcza uchwał przyjmujących miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, ocena legalności których wymaga dostępu nie tylko do treści uchwały wraz z załącznikami, ale również do akt dokumentujących postępowanie poprzedzające podjęcie uchwały. W orzecznictwie podkreśla się, że przesłanie akt niekompletnych nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu terminu, bowiem wojewoda może uzyskać dostęp do potrzebnych dokumentów planistycznych przy pomocy dostępnych mu środków prawnych w trakcie trwania postępowania nadzorczego (wyrok WSA w Krakowie z dnia 9 września 2010 r., II SA/Kr 589/10, LEX nr 753561).

Brak jednak jednolitej linii orzeczniczej, ponieważ niekiedy wskazuje się na pogląd przeciwny, zgodnie z którym termin do stwierdzenia nieważności uchwały w postępowaniu nadzorczym zaczyna biec od dnia, w którym przedłożono wojewodzie uchwałę z załącznikami i dokumentacją planistyczną (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2007 r., II SA/Po 671/06, LEX nr 507235). Ponieważ przyjęcie pierwszego z zaproponowanych stanowisk pociąga za sobą ryzyko, że w przypadku nieprzesłania pełnej dokumentacji przez organ gminy kontrola nadzorcza nie byłaby możliwa, uznano, że brak współpracy organu gminy polegający na przedkładaniu jedynie fragmentów dokumentacji uzasadnia wyeliminowanie z obrotu kontrolowanego aktu.

Koniec biegu terminu. Wojewoda w świetle art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym może stwierdzić nieważność uchwały lub zarządzenia albo wydanie ocenianego aktu z naruszeniem prawa w terminie 30 dni od dnia doręczenia aktu. Powyższy termin ma charakter prekluzyjny, co oznacza, że nie podlega on przywróceniu ani nie może być przerwany lub zawieszony przez czynność organu nadzoru. Także konieczność przeprowadzenia przez wojewodę dodatkowych czynności dowodowych nie ma wpływu na bieg powyższego terminu (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 31 października 2008 r., IV SA/Gl 386/08, LEX nr 1075013).

Istotne wątpliwości wywołuje natomiast kwestia ustalenia końca biegu terminu w przypadku, kiedy 30-ty dzień od dnia przedłożenia wojewodzie ocenianego aktu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy. Z ugruntowanego dotychczas orzecznictwa sądów administracyjnych wynikało, że niedopuszczalne jest także w tym przypadku przesuwanie terminu realizacji kompetencji nadzorczych wojewody (wyrok NSA z dnia 19 lipca 2011 r., I OSK 684/11, LEX nr 1082800; wyrok NSA z dnia 6 maja 2010 r., I OSK 201/10, LEX nr 595310). Pogląd taki wynika z przyjęcia, że do obliczania terminu z art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym nie ma zastosowania przepis art. 57§4 KPA, który reguluje wyłącznie sposób obliczania i warunki zachowania terminu procesowego przez stronę postępowania. Odmienny pogląd wyraził ostatnio NSA w wyroku z dnia 11 stycznia 2012 r., I OSK 2012/11, LEX nr 1107472, wskazując na konieczność zastosowania art. 57§4 KPA z uwagi na zawarte w art. 91 ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym odesłaniu do odpowiedniego stosowania przepisów ogólnego postępowania administracyjnego i jednoczesny brak uregulowania kwestii liczenia biegu terminów w samej ustawie samorządowej. Ponieważ kwestia obliczenia końca biegu terminu wywołała rozbieżne rozstrzygnięcia różnych składów Naczelnego Sądu Administracyjnego, to można spodziewać się wydania w tej sprawie w przyszłości uchwały celem zapewnienia jednolitości orzecznictwa sądowoadministracyjnego.

Skutki wydania rozstrzygnięcia nadzorczego po terminie. Wojewoda po upływie terminu przeprowadzenia postępowania nadzorczego traci kompetencje do stwierdzenia nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy a chcąc doprowadzić do wyeliminowania ocenianego aktu z obrotu prawnego powinien wnieść skargę do sądu administracyjnego (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 26 sierpnia 2009 r., II SA/Gd 113/09, LEX nr 552990). Dlatego podjęcie takiego rozstrzygnięcia po terminie traktowane jest jako wydanie orzeczenia bez umocowania ustawowego i z naruszeniem przepisów o właściwości, co uzasadnia uchylenie rozstrzygnięcia nadzorczego w wyniku rozpatrzenia przez właściwy wojewódzki sąd administracyjny skargi na rozstrzygnięcie wojewody. Wojewoda nie traci natomiast uprawnienia do wniesienia skargi na uchwałę rady gminy nawet, jeżeli jego poprzednie rozstrzygnięcie nadzorcze zostało uchylone przez sąd administracyjny na skutek skargi organu gminy (wyrok NSA z dnia 26 lipca 2007 r., I OSK 237/07, LEX nr 384701).