Jaki organ jest właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzew z nieruchomości, której urząd gminy jest posiadaczem samoistnym, a właściciel nieokreślony?

Czy właściwym jest wójt, który wystąpił z wnioskiem, czy starosta?






Odpowiedź

Są dwa sposoby rozwiązania problemu: albo posiadacz samoistny, nie mogąc dołączyć do wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa, zwróci się do sądu o wydanie tzw. zgody zastępczej wobec braku zgody właściciela, z którym porozumienie się jest utrudnione lub niemożliwe w trybie art. 64 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - dalej k.c., albo zgoda właściciela zostanie uzyskana w trybie art. 34  Kodeks postępowania administracyjnego , po uprzednim wyłączeniu się wójta z postępowania zgodnie z art. 24 § 1 pkt 1 i 4 Kodeksu postępowania administracyjnego (wójt jako organ wykonawczy gminy zwracający się o wydanie zezwolenia byłby stroną, obok właściciela, w rozumieniu art. 28 Kodeksu postępowania administracyjnego ) i zwróceniu się do SKO o rozstrzygnięcie sprawy. SKO mogłoby wyznaczyć inny, równorzędny organ do wydania zezwolenia.

Uzasadnienie

Posiadacz samoistny rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Stan faktyczny (posiadanie) często idzie w parze z tytułem prawnym do rzeczy (np. własnością), jednak można być posiadaczem samoistnym, nie będąc równocześnie właścicielem rzeczy, jak w opisanym przypadku. Skoro wniosek o wydanie zezwolenia będzie zawierał braki formalne (brak zgody właściciela), posiadacz samoistny nie będzie mógł zezwolenia uzyskać. Dlatego można skorzystać z procedury stricte administracyjnej albo sądowej, jeśli poszukiwanie lub ustalenie właściciela okazało się bezskuteczne. Warunkiem jest jednakże brak informacji o tym, że właściciel nieruchomości nie żyje. Jeśli gmina byłaby w posiadaniu takiej informacji musiałaby poszukiwać następców prawnych, a gdyby ich nie odnalazła musiałaby wystąpić o stwierdzenie nabycia spadku, jeśli zmarły nie pozostawił spadkobierców, a jednocześnie ostatnim miejscem jego zamieszkania był teren gminy. Gdyby nie zamieszkiwał on przed śmiercią na terenie gminy właściwym podmiotem do ubiegania się o nabycie spadku po zmarłym byłby Skarb Państwa. Wtedy zezwolenie wydałby wójt lub starosta w zależności od tego, kto nabyłby spadek (odpowiednio: SP lub gmina). Także, gdyby okres posiadania samoistnego nieruchomości przez gminę uprawniał do żądania stwierdzenia nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia (art. 172 § 1 lub § 2 k.c.).

Jeśli jednak właściciel żyje, a jest nieznany z miejsca pobytu i nie ma możliwości porozumienia się z nim, właściwy organ do wydania zezwolenia (po wyłączeniu się zainteresowanego wycinką wójta) organ administracji publicznej jest zobowiązany do wystąpienia do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej ((art. 34 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego ), a gdyby sprawa wymagała podjęcia czynności niecierpiącej zwłoki samodzielnego wyznaczenia przedstawiciela tymczasowego przez ten organ do czasu wyznaczenia tego przedstawiciela przez sąd (art. 34 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego ), np. gdy drzewo trzeba natychmiast usunąć bo zagraża bezpieczeństwu ludzi lub mienia, a jest potrzebna zgoda właściciela nieruchomości, której może udzielić w jego imieniu wyznaczony przedstawiciel. Wyznaczenie przedstawiciela tymczasowego może nastąpić równocześnie ze złożeniem do sądu wniosku o ustanowienie przedstawiciela dla osoby nieobecnej. Ma ono formę postanowienia, na które nie służy zażalenie. Przedstawiciel osoby nieobecnej wykonuje swoje obowiązki do czasu wyznaczenia przedstawiciela dla strony nieobecnej przez sąd.

Także sąd, który miałby wydać zgodę w trybie art. 64 k.c., przed jej wydaniem musiałby wyznaczyć kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.

Alicja Brzezińska

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)