Ustawa przedszkolna: gminy będą musiały zapewnić dziecku miejsce w przedszkolu

Wejście w życie tzw. ustawy przedszkolnej przyniesie poważne zmiany w polskim systemie oświaty. Nowe przepisy m.in. nakładają na gminy obowiązek zapewnienia miejsca realizacji wychowania przedszkolnego każdemu dziecku 4-letniemu (od dnia 1 września 2015 r.) i 3-letniemu (od dnia 1 września 2017 r.) oraz ograniczają do 1 zł za godzinę wysokości opłat pobieranych od rodziców za wychowanie przedszkolne w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki. Nowelizacja przewiduje również dotację celową z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego, jednakże koszty jej wdrożenia obciążą przede wszystkim budżety gmin.

W dniu 18 lipca 2013 r. ogłoszona została ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 827) , której celem jest zwiększanie dostępności wychowania przedszkolnego. Nowelizacja wejdzie w życie z dniem 1 września 2013 r., z wyjątkiem zmian, których odmienny termin wejścia w życie został wskazany w art. 18 ustawy.

Wprowadzone przez nowelizację zmiany obejmują m.in.:
- wprowadzenie dotacji celowej dla gmin na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego, której wysokość obliczana będzie jako iloczyn kwoty rocznej (w określonej w ustawie wysokości) oraz liczby dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego na obszarze danej gminy, ustalonej na podstawie danych systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji; kwota roczna, która w 2013 r. wyniesie 414 zł, w następnych latach będzie systematycznie rosła; tryb udzielania i sposób rozliczania dotacji określi w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw oświaty i wychowania;
- ograniczenie wysokości opłat pobieranych od rodziców za wychowanie przedszkolne w publicznym przedszkolu oraz publicznej innej formie wychowania przedszkolnego w czasie przekraczającym ustalony przez radę gminy czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki (nie krótszy niż 5 godzin dziennie) – wysokość opłaty nie może być wyższa niż 1 zł za godzinę zajęć; jednocześnie umożliwiono gminom zwolnienie rodziców w całości lub części z opłat za korzystanie przez ich dzieci z wychowania przedszkolnego;
- umożliwienie otrzymania przez przedszkole niepubliczne dotacji na każde dziecko w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego wychowanka w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę, pomniejszonym o opłaty wnoszone przez rodziców za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy; rozwiązanie takie umożliwi korzystanie z przedszkoli niepublicznych, w których opłaty i czas świadczonego bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki będą takie same jak ustalone przez radę gminy dla przedszkoli publicznych;
- przyznanie dzieciom w wieku 3 i 4 lat prawa do korzystania z wychowania przedszkolnego w przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego, przy jednoczesnym nałożeniu na gminy obowiązku zapewnienia miejsca realizacji wychowania przedszkolnego każdemu dziecku 4-letniemu (od dnia 1 września 2015 r.) oraz każdemu dziecku 3-letniemu (od dnia 1 września 2017 r.); jednocześnie umożliwiono gminom zapewnienie miejsca wychowania przedszkolnego w przedszkolu publicznym, publicznej innej formie wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez inne organy niż gmina lub niepublicznym przedszkolu;
- wprowadzenie zasady zgodnie z którą gmina, której mieszkańcem jest dziecko korzystające z wychowania przedszkolnego w innej gminie (w prowadzonym przez nią publicznym przedszkolu, publicznej innej formie wychowania przedszkolnego lub w przedszkolu niepublicznym) obowiązana jest do pokrycia kosztów wychowania przedszkolnego;
- umożliwienie gminom zorganizowania dzieciom bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego również w przypadkach, w których nie mają takiego obowiązku;
- umożliwienie łączenia przedszkoli w zespoły oraz przekształcania innej formy wychowania przedszkolnego w przedszkole z pominięciem procedury likwidacji; oddziały przedszkolne działające w szkołach podstawowych z mocy prawa staną się z dniem 1 września 2016 r. przedszkolami i zostaną połączone ze szkołami w zespoły;
- umożliwienie przekształcania w przedszkole publiczne innej formy wychowania przedszkolnego prowadzonej zarówno przez jednostkę samorządu terytorialnego, jak i osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną;
- umożliwienie realizacji wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w innych formach wychowania przedszkolnego;
- umożliwienie szkołom niepublicznym oraz szkołom publicznym prowadzonym przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne udziału w programach rządowych umożliwiających rozwijanie kompetencji, zainteresowań i uzdolnień dzieci i młodzieży oraz innych grup społecznych.

Wskazać należy, że już na etapie prac parlamentarnych nowe przepisy wywołały liczne kontrowersje, przede wszystkim w środowisku samorządowców, którzy wezwali nawet Prezydenta Komorowskiego do skierowania ustawy do Trybunału Konstytucyjnego. Ustawie zarzuca się naruszenie samodzielności gmin w wykonywaniu zadań własnych oraz brak adekwatności zapewnionych gminie środków do zakresu nałożonych zadań. Podkreśla się, że koszty wdrożenia nowych rozwiązań, którymi obciążone zostały gminy, znacznie przekraczają kwoty dotacji.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 827)