W roku szkolnym 2014/2015 zmiany objęły zapewnienie bezpłatnych podręczników i ćwiczeń tylko uczniom I klas szkół podstawowych. W roku szkolnym 2015/2016 darmowe materiały mają otrzymać również uczniowie klas II i IV szkoły podstawowej oraz I gimnazjów. Oznacza to nowe obowiązki i zadania zarówno dla nauczycieli, jak i dyrektorów. Aby Państwa wspomóc, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne uruchomiły akcję Szkoła z czerwonym paskiem. Dzięki serwisowi internetowemu www.wsip.pl/dyrektorzy/, e-panelom, e-konferencjom, newsletterom, a wreszcie publikacjom w miesięczniku „Dyrektor Szkoły” poznają Państwo odpowiedzi na wiele pytań związanych z nowymi przepisami.
W tym artykule skupimy się na kwestiach związanych z zapewnieniem bezpłatnych podręczników oraz materiałów ćwiczeniowych uczniom klas I szkół gimnazjalnych. Podstawą prawną omawianego tematu są:
– ustawa z 30.05.2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 811),
– rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7.07.2014 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe (Dz. U. poz. 902) – dalej r.d.p.m.e.
Wybór i zakup podręczników
Nowe zasady prześledźmy na przykładzie jednego przedmiotu – matematyki:
a) zespół nauczycieli matematyki (czyli po prostu wszyscy nauczyciele uczący w gimnazjum tego przedmiotu) wspólnie wybiera jeden podręcznik lub materiał edukacyjny do matematyki, który będzie obowiązywał:
– we wszystkich klasach I gimnazjum, – przez trzy kolejne lata (dopiero na rok szkolny 2018/2019 szkoła otrzyma kolejną dotację i wówczas nauczyciele będą mogli wybrać inny podręcznik do matematyki dla klas I);
b) zespół nauczycieli matematyki wybiera materiały ćwiczeniowe do nauki tego przedmiotu, które będą obowiązywały:
– w klasach I gimnazjum (każda klasa I może mieć inne ćwiczenia do matematyki);
– w roku szkolnym 2015/2016 (co roku wybierane będą nowe ćwiczenia);
c) dyrektor gimnazjum zasięga opinii rady pedagogicznej oraz rady rodziców i ustala oraz podaje do publicznej wiadomości:
– zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujących we wszystkich klasach I gimnazjum przez kolejne trzy lata szkolne,
– zestaw materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w poszczególnych klasach I gimnazjum w roku szkolnym 2015/2016;
d) dyrektor pozyskuje pieniądze na zakup wybranych podręczników i ćwiczeń, czyli w przypadku gimnazjum:
– publicznego – przekazuje organowi prowadzącemu informacje, które umożliwią obliczenie wysokości dotacji celowej z budżetu państwa na zakup materiałów (ich cenę oraz liczbę uczniów),
– niepublicznego – zwraca się do jednostki samorządu terytorialnego (JST) z wnioskiem o udzielenie dotacji na zakup materiałów i również przekazuje informacje pozwalające obliczyć jej wysokość;
e) za pozyskane pieniądze szkoła kupuje podręczniki i materiały ćwiczeniowe, a dyrektor ustala regulamin korzystania z nich;
f) dyrektor gimnazjum rozlicza wykorzystane dotacje i zwraca niewykorzystaną kwotę.
Terminy, zadania oraz wynikające z nich obowiązki dyrektora gimnazjum zebraliśmy w tabeli. Warto jeszcze przypomnieć o wyjątku od reguły wyboru jednego podręcznika dla wszystkich klas I. Dotyczy on języka obcego - zespół nauczycieli tego przedmiotu, uwzględniając różny poziom zaawansowania uczniów, może zaproponować więcej niż jeden podręcznik.
Wysokość dotacji
W przypadku gimnazjum w roku szkolnym 2015/2016 z budżetu państwa sfinansowane zostanie wyposażenie uczniów klas I w podręczniki oraz materiały ćwiczeniowe do wszystkich przedmiotów obowiązkowych. Oznacza to, że dotacja nie obejmuje zajęć nieobowiązkowych, np. religii lub etyki, wychowania do życia w rodzinie, oraz zajęć dodatkowych.
Wybierając materiały, nauczyciele oraz dyrektor muszą pamiętać, że dotacja na jednego ucznia klasy I gimnazjum wynosi 250 zł (na wszystkie podręczniki) oraz 25 zł (na wszystkie materiały ćwiczeniowe). Kwoty te są pomniejszane o 1% z przeznaczeniem na obsługę zadania.
Jeśli okaże się, że koszt wybranych przez szkołę podręczników lub ćwiczeń przekracza kwotę dotacji, dyrektor na ten zakup musi uzyskać zgodę organu prowadzącego, bo to właśnie organ prowadzący będzie musiał pokryć istniejącą różnicę.
Jak do czekających szkołę zakupów ma się ustawa z 29.01.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 907 ze zm.), przeczytają Państwo w artykule Michała Łyszczarza Zmiany w prawie zamówień publicznych (s. 39).
Obowiązki dyrektora
Prześledźmy nowe obowiązki dyrektora gimnazjum:
* Związane z organem prowadzącym:
a) do 15.09.2015 r. wypełnia i przekazuje JST w wersji papierowej i elektronicznej:
– w przypadku szkoły publicznej – załącznik nr 2 r.d.p.m.e., czyli informacje potrzebne do ustalenia wysokości dotacji celowej,
– w przypadku szkoły niepublicznej – załącznik nr 3 r.d.p.m.e., czyli wniosek o przyznanie dotacji oraz informacje potrzebne do ustalenia jej wysokości;
b) do 25.08.2015 r. dokonuje ewentualnej aktualizacji lub korekty wcześniej przekazanych informacji;
c) do 15.01.2016 r. rozlicza otrzymaną dotację.
* Związane z radą pedagogiczną:
a) zwraca się do zespołów nauczycieli z prośbą o propozycje:
– podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujących we wszystkich oddziałach I klasy przez co najmniej trzy lata szkolne,
– materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w poszczególnych oddziałach I klasy w danym roku szkolnym;
b) zasięga opinii, np. w formie uchwały rady pedagogicznej, o proponowanych książkach i ćwiczeniach;
c) w przypadku braku porozumienia w zespole – samodzielnie ustala zestaw podręczników i materiałów ćwiczeniowych.
* Związane z radą rodziców:
a) zasięga opinii, np. w formie uchwały rady rodziców, o proponowanych książkach i ćwiczeniach;
b) podaje do publicznej wiadomości zestaw podręczników i materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w danym roku szkolnym;
c) określa, np. w formie regulaminu, szczegółowe warunki korzystania przez uczniów z podręczników, uwzględniając konieczność zapewnienia co najmniej trzyletniego okresu ich używania.
Zdaniem praktyka
Tyle teoria. A co o zmianach sądzą sami zainteresowani? – Kluczowym zadaniem jest wybór podręczników i materiałów ćwiczeniowych przez zespoły nauczycielskie. Kolegialna decyzja musi być poparta szerokim spojrzeniem na tę kwestię. Należy pamiętać, że książki będą użytkowane przez kolejnych uczniów przez trzy lata. Do tej pory szkoły, wybierając zestaw podręczników, zwracały uwagę na jakość merytoryczną i estetyczną książek. Teraz będą musiały mieć też na uwadze solidność ich wykonania – podkreśla Barbara Kuklewicz, dyrektor Gimnazjum nr 4 im. Jerzego Brauna w Tarnowie. I dodaje, że nie wiadomo, czy podręczniki będą na tyle trwałe, by służyły przez trzy lata i by kolejny rocznik gimnazjalistów był zadowolony z ich wyglądu. – Dlatego wydaje się konieczne kontynuowanie i wręcz zintensyfikowanie działań wychowawczych związanych z zagadnieniem szanowania rzeczy otrzymanych, wypożyczonych, nie swoich – uważa.
Zdaniem dyrektor tarnowskiego gimnazjum niepokój może też budzić obowiązek zmieszczenia się w kwocie dotacji. – Szczególną troską dyrektora będzie kwestia poprawnego wydatkowania przyznanych pieniędzy. Nasuwa się pytanie, czy dyrektor nie będzie musiał wybierać między niższą ceną książki a jej jakością – zastanawia się Barbara Kuklewicz. – Problemy ze zmieszczeniem się w ustawowej kwocie, ale także z terminowym dostarczeniem podręczników i ćwiczeń do szkoły, mogą pojawić się przy zakupie tych materiałów u kilku różnych wydawców. Dlatego moim zdaniem najlepszym wyjściem jest dokonanie zakupów u wydawcy, który posiada doświadczenie na rynku, jest gwarantem jakości produktu i usługi – podsumowuje pani dyrektor.
jest dziennikarką.
Tabela. Terminy, zadania i obowiązki związane z podręcznikami
Źródło: opracowanie własne.
Ważne!
Nie należy dokonywać zakupu podręczników i ćwiczeń ze środków innych niż dotacja celowa ani traktować otrzymanych kwot całościowo, wydatkując je wyłącznie np. na podręczniki. Szkoła otrzymuje dwie dotacje: jedną na zakup podręczników, drugą na zakup materiałów ćwiczeniowych. I w taki sposób należy je rozliczyć.