Zgodnie z opinią Rzecznika Praw Obywatelskich ubezwłasnowolnienie osoby niepełnosprawnej intelektualnie i ruchowo, jako forma znacznej ingerencji w prawa jednostki, powinno być stosowane wyłącznie wtedy, gdy niemożliwe jest wykorzystanie innych form wsparcia.
Rzecznik zabrał głos w związku z odmową przyznania osobie upośledzonej środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W omawianym stanie faktycznym powiatowe centrum pomocy rodzinie odmówiło dofinansowania zakupu łóżka pielęgnacyjnego dla osoby niepełnosprawnej ruchowo i intelektualnie. Jako przyczynę podając, że wniosek złożył opiekun faktyczny.
W opinii powiatowego centrum sam potrzebujący nie był zdolny do podjęcia świadomej decyzji, w tym podpisania umowy o dofinansowanie - jego oświadczenie woli byłoby nieważne. Natomiast zgodnie z rozporządzeniem z 25 czerwca 2002 r. w sprawie określania rodzajów zadań powiatów, które mogą być finansowane ze środków PFRON, opiekun faktyczny nie ma umocowania do podpisania dokumentów.
Rozwiązaniem tego problemu byłoby ubezwłasnowolnienie potrzebującego pomocy. Przeciwnikiem takiego rozwiązania jest jednak Rzecznik Praw Obywatelskich, który podkreśla, że nie można ubezwłasnowolnić osoby upośledzonej jeśli możliwe i korzystniejsze są inne formy wsparcia. Również pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych stanowczo sprzeciwia się uzależnieniu pomocy upośledzonym od ich ubezwłasnowolnienia. O słuszności tej linii poglądów może świadczyć wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 listopada 2007 r. (sygn. U 8/08), w którym Trybunał przypomina, że ubezwłasnowolnienia nie można stosować automatycznie ani go nadużywać.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się zatem do ministra pracy o zajęcie stanowiska w tej sprawie oraz o ewentualną nowelizację wspomnianego rozporządzenia pod kątem przyznania opiekunom faktycznym osób niepełnosprawnych kompetencji do zawierania umów w sprawie dofinansowania ze środków PFRON.
Opracowanie: Karol Kozłowski, RPE WKP
Źródło: Rzeczpospolita z dnia 3 marca 2010 r.