Aktualizacja przesłanki zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 6 p.z.p. następuje wówczas, gdy zostaną spełnione wszystkie okoliczności, o jakich stanowi przywołany przepis.
Prawo opcji i zamówienia uzupełniające jako sposoby zwiększenia zakresu zamówienia >>>
Przygotowując postępowanie w trybie zamówienia z wolnej ręki w ramach zamówienia uzupełniającego należy przeanalizować następujące okoliczności: a) Zawarcie umowy na realizację zamówienia uzupełniającego musi nastąpić w okresie nie dłuższym niż 3 lata od udzielenia zamówienia podstawowego. Z treści zapytania nie wynika by kwestia ta budziła w tym przypadku jakąkolwiek wątpliwość. b) Umowa jest zawierana z wykonawcą pierwotnego zamówienia, tj. z wykonawcą robót budowlanych lub usług. Zamawiający nie ma prawnej możliwość rozszerzenia kręgu podmiotów, którym zleca zamówienie uzupełniające, o ile główna umowa zawarta jest tylko z jednym przedsiębiorcą. Wyjątkiem w tym zakresie może być jedynie sytuacja odwrotna od opisanej w zapytaniu, tj. taka w której pierwotna umowa została zawarta z konsorcjum przedsiębiorców, a zlecenie uzupełniające jest udzielane nie konsorcjum jako całości, a poszczególnym jego członkom. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w opinii publikowanej na stronach internetowych Urzędu Zamówień Publicznych pt. "Zamówienia dodatkowe i uzupełniające dla konsorcjum".
Instytucja zamówienia uzupełniającego jest narzędziem, którego zasadniczym celem jest przyśpieszenie procesu wyboru wykonawcy w sytuacji, gdy okaże się, że pierwotny zakres zamówienia nie pozwala na jego pełną realizację, a zamawiający jest zadowolony z dotychczasowej współpracy z wybranym wykonawcą. Wskazanie w dokumentacji przetargowej na możliwość zlecenia zamówienia uzupełniającego jest ważną informacją dla każdego, kto ubiega się o publiczny kontrakt. Przekładając język p.z.p. na język potoczny można powiedzieć, że informacja ta brzmi: „Jeśli będę zadowolony z pracy wybranego wykonawcy, a okaże się, że zlecenie ma szerszy zakres niż pierwotnie przewidywałem, to być może nie zrobię kolejnego przetargu, a dalszą część zlecenia będzie realizował podmiot, z którym zawarłem już umowę na zakres podstawowy”. Taka interpretacja art. 67 ust. 1 pkt 6 p.z.p. wyłącza możliwość zaangażowania w realizację zamówienia uzupełniającego innych podmiotów niż podmioty zweryfikowane na etapie procedury przetargowej.
W konsekwencji powyższego, wdrożenie w życie koncepcji opisanej w zapytaniu będzie naruszeniem p.z.p. Być może zaangażowanie w realizację zamówienia uzupełniającego innego podmiotu, niż sam wykonawca jest możliwe poprzez instytucję podwykonawstwa. Być może warto zastanowić się nad konstrukcją, w której konsorcjant o jakim mowa w pytaniu występowałby w charakterze podwykonawcy. Roboty budowlane lub usługi objęte zamówieniem uzupełniającym nie stanowią więcej niż 50% wartości zamówienia podstawowego. Obliczenie tej wartości musi nastąpić z uwzględnieniem szacunkowej wartości pierwotnego zamówienia, a nie wartości umowy zawartej po przeprowadzeniu pierwotnego postępowania przetargowego. Weryfikacja spełniania przedmiotowego warunku powinna polegać na sprawdzeniu, jaką kwotę szacunkowej wartości zamówienia podano w pkt 2.2 protokołu postępowania przetargowego.
Brak środków na wykonanie umowy zmusza do udzielenia nowego zamówienia >>>
Przedmiot zlecenia uzupełniającego winien być tego samego rodzaju, co przedmiot zamówienia objęty zamówieniem podstawowym. Jednym z wymogów, jakie muszą być spełnione dla zlecenia zamówienia uzupełniającego, jest zachowanie tożsamości rodzajowej pomiędzy elementami objętymi pierwotnym zakresem przedmiotu zamówienia a elementami zlecanymi w trybie zamówienia z wolnej ręki. Ustawodawca wymaga, aby pomiędzy zakresem zlecenia opisanym w podstawowym zamówieniu a zakresem zlecania objętego zamówieniem uzupełniającym występował związek rodzajowy. Skorzystanie z przedmiotowego trybu jest więc możliwe, gdy zamówienia uzupełniające polegają na powieleniu tych samych, ale niekoniecznie dokładanie takich samych elementów, jakie były przewidziane w pierwotnej umowie.
Wybór wykonawcy głównego (podstawowego) zamówienia nastąpił w trybie przetargowym, a więc albo w trybie przetargu nieograniczonego, albo w trybie przetargu ograniczonego. Z treści zapytania wynika, że ta okoliczność została spełniona. Informacja na temat zamówienia uzupełniającego musiała być zamieszczona w treści ogłoszenia o postępowaniu przetargowym. Z treści zapytania można wywnioskować, że także ta okoliczność została spełniona. Zamówienie uzupełniające musi być zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego. W praktyce prowadzonych postępowań wymóg ten będzie spełniony pod warunkiem powiązania zamówienia uzupełniającego z pierwotnym zleceniem. Prawidłowe zastosowanie przedmiotowego trybu ma miejsce np. wówczas, gdy w ramach zamówienia uzupełniającego zleca się wykonanie robót budowlanych w ramach tej samej inwestycji drogowej, a nie wówczas gdy roboty budowlane wykonywane jako zamówienie uzupełniające są świadczone w miejscu oddalonym od placu budowy.
Reasumując, zlecenie realizacji zamówienia uzupełniającego innemu podmiotowi niż wybranemu w pierwotnej procedurze przetargowej stanowi naruszenie art. 67 ust. 1 pkt 6 p.z.p. Stroną umowy dotyczącej zamówienia uzupełniającego musi być podmiot, który realizował zamówienie podstawowe. Zawarcie umowy na zamówienie uzupełniające z konsorcjum firm nie składających oferty w pierwotnym postępowaniu przetargowym nie jest dopuszczalne także wówczas, gdy jednym z konsorcjantów jest wykonawca z którym zawarto umowę na realizację zamówienia podstawowego.
