Jako pierwszą Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę dotyczącą zwrotu nieruchomości wywłaszczonych na rzecz Skarbu Państwa. Przewodniczący rozprawy sędzia TK Zbigniew Cieślak, po zapoznaniu się ze stanem faktycznym orzekł, że art. 216 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim pomija art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości jako podstawę nabycia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości, do której stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 6 działu III  ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami , jest niezgodny z art. 64 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji. TK uznał, że pominiecie w art. 216 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości powoduje, że prawa ubiegania się o zwrot wywłaszczonej nieruchomości pozbawieni są ci, od których Skarb Państwa nabył, w formie dobrowolnej umowy (określonej w art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r.), nieruchomość, o której wywłaszczenie się ubiegał, jeśli w akcie notarialnym przenoszącym własność nieruchomości został wskazany art. 47 ust. 1, a nie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Natomiast prawo ubiegania się o zwrot wywłaszczonej nieruchomości posiadają ci, od których Skarb Państwa nabył nieruchomość w formie dobrowolnej umowy, lecz w akcie notarialnym wskazano, jako podstawę prawna art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r. Trybunał podkreślił, iż obie grupy osób znajdują się w bardzo podobnej sytuacji: zostały wywłaszczone w formie dobrowolnej umowy, o której mowa w art. 6 ustawy z 12 marca 1958 r. i w przypadku spełnienia przesłanek określonych w przepisach rozdziału 6 działu III ustawy o gospodarce nieruchomościami, w szczególności art. 136 - 137, mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeśli stała się ona zbędna na cel określony w wywłaszczeniu. Oznacza to, że aby usunąć niekonstytucyjność konieczna będzie interwencja ustawodawcy w celu uwzględnienia w art. 216 ust. 1 ustawy, art. 47 ust. 1 ustawy z 12 marca 1958 r., wśród przepisów, do których stosuje się przepisy rozdziału 6 działu III ustawy.

19 maja TK rozpoznał również wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący wygaśnięcia roszczenia o odszkodowanie za nieruchomości zajęte pod drogi publiczne. Trybunał na rozprawie, której przewodniczył sędzia TK Mirosław Grana orzekł, że art. 73 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną jest zgodny z art. 21 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz z art. 2 konstytucji i wywodzoną z niego zasadą poprawnej legislacji. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną miał doprowadzić do uzgodnienia stanu faktycznego i prawnego w odniesieniu do nieruchomości zajętych pod drogi publiczne, na zasadzie równowagi pomiędzy interesem publicznym, a interesem prywatnym. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kontrolowana norma pozwalając bezpośrednio na osiągnięcie wskazanego powyżej celu nie nakładała na podmioty uprawnione nadmiernych obciążeń. Ustawodawca odsunął w czasie możliwość zgłoszenia i realizacji roszczenia odszkodowawczego, w ten sposób, iż podmioty uprawnione miały dwa lata - bez uszczerbku dla ich prawa podmiotowego - na uzyskanie informacji o przyjętym rozwiązaniu legislacyjnych oraz jego konsekwencjach w sferze przysługujących im praw majątkowych. Realizacja roszczenie odszkodowawczego została uzależniona od aktywności i staranności uprawnionego. TK uznał, iż 5 letni okres, w którym możliwe było dochodzenie roszczenia odszkodowawczego, przy jednoczesnym zachowaniu minimalnych wymogów proceduralnych, nie niweczy istoty prawa do słusznego odszkodowania.

Na podstawie: www.trybunal.gov.pl(1) i www.trybunal.gov.pl(2)
 

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 2010 r., Nr 102, poz. 651 ze zm.)