TAK, ale nie zawsze, zależy to od przedmiotu zamówienia i przeznaczenia inwestycji. Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. nr 139, poz. 1323 z późn. zm. – dalej: ustawa ) ma zastosowanie do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są podmioty wymienione w art. 3, w tym przedsiębiorcy (osoby fizyczne i osoby prawne) oraz podmioty, o których mowa w art. 3 Prawa zamówień publicznych , a w tym mieszczą się jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne.

Ustawa ta w istotny sposób ogranicza swobodę kontraktową stron, narzucając określone terminy płatności należności. Zgodnie z ustawą , jeżeli strony (transakcji handlowej) w umowie przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku - do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Zasady tej nie można wykluczyć w umowie lub zmienić na niekorzyść przedsiębiorcy – kontrahenta gminy. Ustawa nie zabrania zastrzegania dłuższych niż 30 dniowe terminów zapłaty, lecz nakazuje po 30 dniach naliczać odsetki.

Transakcją handlową w rozumieniu ustawy jest umowa, której przedmiotem jest odpłatne dostarczanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, jeżeli strony tej umowy zawierają ją w związku z wykonywaną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową. Zastosowanie ustawy jest więc uzależnione od istnienia kryteriów podmiotowych i przedmiotowych.

Zastosowanie tej ustawy w przypadku umów zawieranych przez gminę zależy od ustalenia, czy przedmiot umowy pozostaje w związku z działalnością gospodarczą gminy. Do wykluczenia zastosowania ustawy nie wystarczy stwierdzenie, że przedmiot umowy dotyczy realizacji zadań własnych gminy. Umowa zawierana w celu realizacji zadań własnych gminy określonych w ustawie o samorządzie gminnym może stanowić transakcję handlową w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (tak uchwała SN z dnia 13.01.2006 r., III CZP 124/05, OSNC 2006/12/201). Działalność będzie uznana za gospodarczą, jeżeli będzie miała charakter zorganizowany i ciągły oraz będzie podlegać regułom racjonalnego gospodarowania oraz stanowić formę udziału w obrocie gospodarczym. Nie jest natomiast niezbędne, aby działalność taka przynosiła określony dochód (zysk).

W związku z tym ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych będą podlegały zamówienia związane z budową obiektów wykorzystywanych w zorganizowanej, odpłatnej działalności i zakupu rzeczy i usług związanych z taką działalnością, np. budowa hali sportowej, zakup autobusu do celów transportu publicznego, budowa sieci wodociągowej.

Natomiast handlowego charakteru nie będą miały inwestycje i zamówienia niezwiązane z działalnością o charakterze gospodarczym, czyli np. drogi publiczne, obiekty szkolne, budynki administracyjne, zakup materiałów lub usług dla potrzeb administracji gminnej (por. wyrok SN z dnia 10.04.2008 r., IV CSK 28/08, LEX nr 550924). W tego rodzaju umów gmina nie jest związana terminami zapłaty określonymi w ustawie i dozwolone jest stosowanie dłuższych terminów płatności.

Ustawa w art. 4 zawiera wyłączenia spod jej stosowania. Pomimo zawarcie umowy mającej charakter transakcji handlowej, ustawy nie stosuje się do:
1) długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie przepisów prawa upadłościowego i prawa układowego;
2) umów, na podstawie których są wykonywane czynności bankowe w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2  Prawa bankowego ;
3) umów, których przedmiotem jest świadczenie polegające na odpłatnym dostarczaniu towarów lub świadczeniu usług, finansowane w całości lub w części ze środków:
a) międzynarodowych instytucji finansowych, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem lub z którymi ma zawarte umowy o współpracy,
b) pochodzących z bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej,
c) pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej;
4) umów, których stronami są wyłącznie podmioty zaliczane do sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych.
Stąd spod działania ustawy wyjęte są inwestycje realizowane ze wsparciem UE.

 

Radosław Skwarło

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. nr 139, poz. 1323 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.)
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779, z późn. zm.)
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.)