W okresie styczeń-czerwiec 2015 r. zespół projektowy Fundacji CentrumCSR.PL przeanalizował łącznie 803 zamówienia publiczne na roboty budowlane, usługi i dostawy. Zamówienia realizowane były przez administrację centralną, uczelnie wyższe, urzędy marszałkowskie oraz urzędy miast i jednostki podległe w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu i Katowicach. Wśród nich w 530 przypadkach istniała możliwość zastosowania klauzuli społecznych. Kryteria środowiskowe można było uwzględnić w 423 ogłoszeniach.
Z raportu wynika, że klauzule społeczne wprost wpisane w ustawę Prawo zamówień publicznych zastosowano w 6,03 proc. zamówień. Oznacza to, że uwzględniono je zaledwie w 32 przypadkach.
Wciąż mało klauzul społecznych w polskich zamówieniach publicznych >>
Wymóg zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę (art. 29 ust. 4 pkt 4 Pzp) zawarto w 21 przypadkach m.in. w Zarządzie Zieleni Miejskiej w Poznaniu, Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, na Uniwersytecie Śląskim oraz w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Wymóg zatrudnienia określonych grup osób (art. 29, ust. 4, pkt. 1 PZP) zastosowano w 7 zamówieniach realizowanych przez Kancelarię Sejmu, Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu oraz Zarząd Zieleni Miejskiej w Poznaniu.
Odsetek klauzul społecznych na przestrzeni roku wzrósł ponad trzykrotnie z 1,8 proc. do 6,6 proc. Wciąż jest to jednak zbyt mała wartość. Lekko wzrosła również liczba przypadków stosowania innego rodzaju kryteriów społecznie odpowiedzialnych, takich jak wymogi dotyczące zabezpieczeń dla pracowników czy zobowiązanie pracodawców do potwierdzenia wypłat pracownikom. Uwzględniono je w 13,4 proc. wszystkich zamówień.
Rząd zaleca stosowanie klauzul społecznych w zamówieniach publicznych >>
Tego rodzaju kryteria społeczne obecne były w każdym z typów zamówień. Najczęściej, bo w 53,33 proc. przypadków zamieszczane były w przetargach na usługi ochroniarskie. Drugą co do wielkości kategorią była opieka nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi – 50 proc. W zamówieniach na utrzymanie czystości tylko w co piątym ogłoszeniu (20,33 proc.) pojawiły się kwestie społeczne. Przy realizacji usług transportowych kryteria społeczne dotyczyły 16,66 proc. zamówień. W przetargach na roboty budowlane, które stanowią najczęściej pojawiający się typ ogłoszeń zaledwie w 12,68 proc. przypadkach zastosowano klauzule społeczne. Najgorzej przedstawia się sytuacja w postępowaniach na pielęgnację zieleni i usługi cateringowe, w których odsetek klauzul społecznych wynosi kolejno 6,89 proc. i 3,5 proc.
O ile w stosowaniu klauzul społecznych można było zaobserwować poprawę, to w uwzględnianiu kryteriów środowiskowych niestety mamy do czynienia ze stagnacją.
Aspekty środowiskowe zastosowano w 21,74 proc. analizowanych ogłoszeń. Za „zielone” uznawano także zamówienia, w których aspekty środowiskowe uwzględniono nawet wobec niewielkiej części dostaw.
Wzrost akceptacji dla stosowania zrównoważonych zamówień jest konieczny >>
Kryteria GPP zastosowano w 28 przypadkach, w 17 przetargach pojawił się wymóg zastosowania najlepszych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko, w 9 zamówieniach znalazły się wytyczne dotyczące oszczędzania energii i izolacji cieplnej, w 4 przetargach uwzględniono kolejno ocenę kosztów życia produktu (LCC) oraz normy spalania.
W stosunku do 2014 nie zmieniła się struktura zamówień. Instytucje publiczne wciąż najczęściej ogłaszają zamówienia na biurowy sprzęt komputerowy, które stanowiły blisko 1/3 analizowanych postępowań (28,6 proc.). W stosunku do pierwszego etapu monitoringu (22,8 proc.), nieznacznie – o jeden punkt procentowy – zmniejszyła się skala stosowania klauzul środowiskowych (21,74 proc.).
Z analizy zielonych zamówień wynika, że wciąż stanowią niewykorzystany potencjał w zakresie ochrony środowiska. Stosunkowo często, bo w 42,8 proc. ogłoszeń na meble pojawiły się zapisy dotyczące ekologii. Wymogi techniczne dotyczące biurowego sprzętu komputerowego również uwzględniono w 42,8 proc. zamówień. Znacznie gorzej wypadają zamówienia na pojazdy, w których pomimo regulacji prawnych, odniesienia do norm spalania zawarto tylko w 28 proc. ogłoszeń. Ekologiczne środki czyszczące zamawiano w 18 proc. przypadków, kwalifikowany stosownym certyfikowany papier pojawił się 12,12 proc. postępowań. Kryteria środowiskowe pojawiły się tylko w 3,33 proc. zamówień na żywność. Nie odnotowaliśmy żadnego przetargu, który uwzględniałby aspekty ekologiczne w dostawach na wyroby włókiennicze oraz produkty i usługi ogrodnicze.
Klauzule społeczne i środowiskowe wciąż stosowane są przez instytucje publiczne w Polsce w marginalnym stopniu. Skala ich uwzględniania w stosunku do istniejących możliwości, jest zdecydowanie zbyt mała. Zwraca uwagę powszechny brak kompleksowej polityki w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Źródło: www.monitoringzzp.pl