Pytanie:
Jakie konsekwencje i sankcje grożą gminie, jeżeli uchwały rady gminy w zakresie gospodarki odpadami oraz w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie, które stanowią akta prawa miejscowego nie zostały przed ich uchwaleniem poddane konsultacjom społecznym? Zgodnie z prawem, "Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa, w drodze uchwały, szczegółowy sposób konsultowania z radami działalności pożytku publicznego lub organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji". Na podstawie wskazanego przepisu rada gminy podjęła taką uchwałę już kila lat temu, jednak podczas uchwalania uchwał na podstawie ustawy z 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z uwagi na przeoczenie/niewiedzę, że taki obowiązek istnieje.

Odpowiedź:
Uchwała rady gminy została podjęta z rażącym naruszeniem prawa. Jednakże dopóki nie zostanie wyeliminowana z obrotu prawnego przez sąd administracyjny nadal obowiązuje (jest ważna).

Uzasadnienie:
Uchwała rady gminy będącej aktem prawa miejscowego, w tym w zakresie gospodarki odpadami oraz w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie podjęta bez przeprowadzenia konsultacji społecznych, o których mowa w art. 5 ust. 5 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy z 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – dalej u.d.p.p.w. jest uchwałą podjętą z rażącym naruszeniem prawa i powinna zostać wyeliminowana z obrotu. Akt u.d.p.p.w. nakłada bowiem na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek konsultowania z organizacjami pozarządowymi lub z radami pożytku publicznego (tam, gdzie powstaną) projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji (art. 5 ust. 5 u.d.p.p.w.). Konsultowanie projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji pozarządowych i w dziedzinach dotyczących sfery zadań publicznych jest jedną z form współpracy wymienionych w ustawie (art. 5 ust. 2 pkt 3 u.d.p.p.w.). Władze samorządowe nie muszą uwzględniać uwag organizacji pozarządowych, gdyż to organy podejmujące decyzje ponoszą za nie odpowiedzialność. Kluczowym elementem jest jednak zagwarantowanie, że opinie sektora pozarządowego, zostaną nie tylko zebrane, ale także rozpatrzone. Zatem konsultowanie aktów prawnych nie jest dobrą wolą władz lokalnych, lecz ich obowiązkiem i "przeoczenie" tego obowiązku nie usprawiedliwia organu. Organizacje – w przypadku braku takich konsultacji mogą się wręcz domagać i egzekwować uchwalenie przez radę zasad konsultacji.

Jeśli jednak do tej pory ani organ nadzoru nie zareagował na to uchybienie, ani organizacje pozarządowe nie wniosły skargi do sądu administracyjnego na naruszenie ich praw w trybie art. 101 ustawy z 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym, to uchwała jest ważna.