Przepisy art. 97 ustawy o samorządzie gminnym , art. 84 ustawy o samorządzie powiatowym i art. 85 ustawy o samorządzie województwa przewidują środek nadzorczy w postaci zawieszenia organów jednostki samorządu terytorialnego. Jego zastosowanie jest dopuszczalne w przypadku nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych.


W piśmiennictwie zwraca się uwagę, że jest to środek nadzoru oparty na kryterium celowościowym. Wskazuje się, że jego zastosowanie nie jest reakcją na naruszenie prawa, ale na nieskuteczność w wykonywaniu przez samorząd przypisanych mu zadań. Biorąc zaś pod uwagę, że jedynym dopuszczalnym kryterium nadzoru nad samorządem terytorialnym jest legalność, podważana jest w literaturze konstytucyjność omawianego środka.

Z drugiej strony regulacja art. 97 u.s.g. , art. 84 u.s.p. i art. 85 u.s.w. obrazuje wymownie, że w ramach polskiego systemu organizacji administracji władza centralna przejmuje rolę ostatecznego gwaranta wykonywania zadań publicznych samorządu terytorialnego. Nie można dokonywać jednoznacznie negatywnej oceny takiego stanu rzeczy.

Jeśli bowiem organy określonej jednostki samorządu terytorialnego okazują się być nieefektywne, nie spełniają tym samym zasadniczej funkcji, dla której zostały powołane. Skoro w świetle przepisów konstytucyjnych udział samorządu terytorialnego w wykonywaniu władzy publicznej polegać ma na „wykonywaniu" zadań publicznych (art. 16 ust. 2 w zw. z art. 163 Konstytucji RP, to stan przeciwny przeczy normatywnym założeniom, na których opiera się funkcjonowanie samorządu.

Wydaje się więc, że kryterium „braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych" stanowi określoną formę naruszenia prawnego i bezwarunkowego obowiązku wykonywania zadań publicznych. Niezależnie jednak od rozważań w kwestii zgodności omawianej regulacji z Konstytucją regulacja ta korzysta póki co z domniemania konstytucyjności i jest stosowana w praktyce. Istnieje więc aktualna i realna potrzeba szerszej analizy praktycznych aspektów stosowania wskazanych przepisów.
(…)

Powyższy tekst stanowi fragment komentarza praktycznego "Zawieszenie organów samorządu terytorialnego jako środek nadzoru – przesłanki zastosowania, zakres przedmiotowy i podmiotowy" autorstwa Gabriela Węgrzyna. Pełna treść publikacji, wzbogacona o wybór orzecznictwa, tez z piśmiennictwa, wzorów dokumentów i aktów prawnych dostępna jest w LEX dla Samorządu Terytorialnego Plus. Dowiedz się więcej już teraz! 

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)
 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.)