Ustawy samorządowe:
1)    o samorządzie gminnym  w art. 24h;
2)    o samorządzie województwa w art. 25c;
3)    o samorządzie powiatowym art. 27c
identycznie rozstrzygają, że zakres składanych informacji o stanie majątkowym wybranych samorządowców określa Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia. To Prezes Rady Ministrów ustala wzory formularzy oświadczeń majątkowych, uwzględniając w nich zakazy określone w odniesieniu do osób pełniących funkcje publiczne w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez te osoby (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, z późn. zm.).

         Ustalone wzory formularzy oświadczeń nie zawierają punktu, w którym należałoby wpisać informację o wysokości dochodów współmałżonka. Inaczej mówiąc, informacji takiej nie podaje się, bo „nikt tego nie żąda”. Jeżeli zaś małżonek składającego oświadczenie majątkowe zarobi przykładowo 50 tys. złotych rocznie z jakiegokolwiek tytułu i dochód ten będzie miał wpływ na stan majątkowy, który należy ujawnić w oświadczeniu, jako współwłasność majątkową np. kupimy nowy samochód, wpiszemy go w poz. IX, zasilimy nasze oszczędności w poz. I, itd. Poz. VIII oświadczenia - Inne dochody osiągane z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu: (…) bez wątpienia dotyczy wyłącznie dochodów składającego oświadczenie majątkowe i nie dotyczy innych członków rodziny.
Taka interpretacja przepisu wcale nie kłóci się z art. 31 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.) stanowiącym, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny) w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

         Czym innym jest wynagrodzenie (określona kwota pieniędzy) pobrane przez małżonka stanowiące (zasilające) w istocie współwłasność małżeńską, a czym innym informacja o wysokości tego wynagrodzenia.

         Fakt czy praktyka, że informacji takich żądają urzędy skarbowe należy ocenić wyłącznie z punktu widzenia nadużycia władzy i wygody urzędniczej. Nie istnieje podstawa prawna, którą dany urząd skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie majątkowe mógłby się legitymować żądając uzupełnienia czy podania informacji nie tylko o zarobkach małżonka samorządowca składającego oświadczenie majątkowe, ale jakichkolwiek innych informacji związanych z tym oświadczeniem. Z podanych wyżej przepisów wynika, że do obowiązków urzędu skarbowego należy wyłącznie analiza złożonych oświadczeń majątkowych i tylko w przypadku podejrzenia, że osoba je składająca podała nieprawdę lub zataiła prawdę, urząd ma obowiązek (obligatoryjnie) wystąpić do właściwego dyrektora urzędu kontroli skarbowej z wnioskiem o kontrolę tego oświadczenia. Dopiero w tym momencie do postępowania w sprawie kontroli oświadczenia majątkowego zastosowanie mają odpowiednio przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.) dotyczące kontroli oświadczeń majątkowych osób zatrudnionych lub pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.

         W żadnym wypadku składający oświadczenie nie ponosi odpowiedzialności jeżeli prawidłowo wypełni właściwy wzór formularza oświadczenia ustalony na podstawie upoważnienia ustawowego przez odpowiedni organ administracji publicznej i nie poda w nim informacji, która nie jest w nim żądana. Ustawy samorządowe rozstrzygają, że urząd skarbowy wiedzę o wysokości dochodów małżonka osoby składającej oświadczenie powinien posiąść z corocznie składanego do tegoż urzędu zeznania podatkowego (PIT).

         To, że nielegalne żądanie przez urzędy skarbowe dodatkowych informacji, oświadczeń czy sprostowania oświadczeń majątkowych jest tolerowane i uchodzi im (tym urzędom) „płazem” wynika z faktu, że podatnik instynktownie unika kontaktu ze „skarbówką” i nie jest zainteresowany „sporem” z represyjną bądź co bądź instytucją jaką jest urząd kontroli skarbowej. Nie zmienia istoty zagadnienia fakt, że mamy do czynienia z klasycznym przykładem patologii urzędniczej, zagrożonej w wielu państwach odpowiedzialnością dyscyplinarną, a nawet karną.

         Być może wzór oświadczenia majątkowego ustalony przez Prezesa Rady Ministrów nie jest idealny i powinien być udoskonalony ale póki co jest obowiązujący i w takiej formie należy go stosować.
 
Ireneusz Krześnicki


Przydatne materiały:

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym. (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.)

_________________________________________________________________________________________________________________________


Zachęcamy do zapoznania się z książką autorstwa Elżbiety Kornberger-Sokołowskiej, Julii Zdanukiewicz i Rafała Cieślaka pt. " Jednostki samorządu terytorialnego jako beneficjenci środków europejskich ". Monografia poświęcona jest jednemu z najistotniejszych problemów materialnego i proceduralnego prawa finansów publicznych tj. szeroko ujmowanym środkom finansowym z UE.
Książka dostępna jest w ofercie internetowej księgarni profinfo.pl