Premier Donald Tusk powiedział w poniedziałek po nadzwyczajnym posiedzeniu rządu, że pieniądze dla osób poszkodowanych w powodziach na południu Polski mają być wypłacane szybko i nie będzie potrzebna do tego zmiana żadnej ustawy.
- Zdecydowaliśmy o prostszej procedurze, żeby przyspieszyć wypłaty dla powodzian, możemy je realizować na mocy rozporządzenia – poinformował Tusk.
I takie rozporządzenie we wtorek ukazało się w Dzienniku Ustaw. Przeczytaj: Rozporządzenie uruchamiające pomoc dla poszkodowanych
- W tej chwili mamy zapewnioną rezerwę na potrzeby miejsc i ludzi ogarniętych powodzią w wysokości jednego miliarda złotych. Minister finansów zapewnił mnie, zgodnie z naszym oczekiwaniem, że środków na pomoc bezpośrednią i długofalową nie zabraknie – poinformował premier.
Powodzianie mogą liczyć na doraźną pomoc w łącznej wysokości 10 tys. zł na rodzinę. Rząd podniósł kwotę doraźnej pomocy społecznej dla poszkodowanych przez wydarzenia nadzwyczajne z 6 do 8 tys. złotych. To zasiłek wypłacany na podstawie art. 40 ustawy o pomocy społecznej. Dodatkowo osoby poszkodowane przez powódź mogą otrzymać 2 tys. zł zasiłku powodziowego przewidzianego w ustawie z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi. Zasiłek jest przyznawany niezależnie od dochodów rodziny lub osoby samotnie gospodarującej. Szczegółowy tryb wypłaty zasiłku powodziowego oraz wzór formularza wniosku o zasiłek powodziowy reguluje rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 16 listopada 2011 r. (zobacz wzór: Wniosek o zasiłek powodziowy >)
Sprawdź też w LEX: Czy w decyzji można dodać zapis o zwrocie zasiłku celowego w przypadku gdy strata zostanie pokryta z ubezpieczenia? >
Zgodnie z art. 5 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi pomoc wypłacać będzie wójt (burmistrz, prezydent miasta), na którego terenie składająca go osoba poniosła szkodę w wyniku powodzi albo na terenie gminy sąsiadującej, na której terenie osoba poszkodowana przebywa po ewakuacji. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o doznaniu szkody majątkowej w wyniku powodzi wraz z określeniem jej wartości oraz o tym, że dana osoba nie ubiegała się o zasiłek w innej gminie. Trzeba też zgodzić się na weryfikację danych zawartych we wniosku. Zgodnie z ustawą za złożenie fałszywego oświadczenia grozi odpowiedzialność karna. Decyzja w sprawie przyznania zasiłku musi zostać podjęta w dwa dni od złożenia wniosku.
Według procedury wypłaty zasiłków celowych wynikających z ustawy o pomocy społecznej, przy ocenie wysokości zasiłku brane pod uwagę jest m.in.: czy mieszkanie lub dom stwarzają dodatkowe zagrożenie, prace do pilnego wykonania, niezbędne zakupy, potrzeby dzieci, w tym dotyczące kontynuowania nauki, zakup leków, dostępu do opieki medycznej.
Zobacz też linię orzeczniczą: Brak zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych jako podstawa przyznania zasiłku celowego dla osób poszkodowanych podczas klęsk żywiołowych >
200 tys. zł na odbudowę domu
Premier poinformował też, że będzie można uzyskać do 100 tys. zł na remont mieszkania i budynków gospodarczych i 200 tys. zł na odbudowę budynków mieszkalnych. Zasiłek może otrzymać rodzina lub osoba samotna. Jego wysokość zależy do szacunku poniesionych szkód. Pomoc jest bezzwrotna i zgodnie z deklaracjami premiera ma być przekazywana "od ręki".
Zasiłek na remont, odbudowę domu i mieszkania można otrzymać, gdy procent zniszczeń lub uszkodzeń oszacowano na poziomie co najmniej 5 proc. W innym wypadku pomoc może być przyznana na wykonanie drobnych prac remontowych. Pieniądze będą wypłacane na podstawie złożonych wniosków. Wnioski o pomoc z tych środków poszkodowani również składają do gminy.
Lokalne samorządy otrzymają pieniądze na wypłatę zasiłków od wojewodów na podstawie złożonych do nich wniosków. Następnie władze gminy przekazują listę uszkodzonych lub zniszczonych budynków w poszczególnych miejscowościach wraz z opisem szkody i szacowaną kwotą zasiłku do właściwego wojewody. Powinni to zrobić niezwłocznie i nie później niż do 45 dni od wystąpienia klęski żywiołowej.
Zobacz też procedurę: Zapomogi losowe >
Stan klęski żywiołowej pomoże samorządom
Taki stan klęski żywiołowej rząd wprowadził 16 września br. na obszarze 13 powiatów, 3 miast i jednej gminy województw dolnośląskiego, opolskiego i śląskiego. Przeczytaj więcej: Rząd ogłosił stan klęski żywiołowej
- Stan klęski żywiołowej wiąże się z ograniczeniem pewnych praw obywatelskich, ale też zobowiązuje władzę do zrekompensowania mieszkańcom strat spowodowanych przez żywioł – mówi Marek Wójcik ekspert do spraw legislacyjnych Związku Miast Polskich. Przypomina, że przeszłości rządy wstrzymywały się z ogłoszeniem stanu klęski żywiołowej, ponieważ w tym przypadku oznacza to również zobowiązanie do zrekompensowania strat.
Samorządowcy z którymi rozmawialiśmy przyznają, że narzędzia pomocowe zawarte w specustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi z 2011 r. sprawdziły się po poprzedniej wielkiej powodzi w 2010 roku. Na dziś nie widzą konieczności ich zmian.
Grzegorz Bebłowski, doradca samorządowy i legislacyjny współpracujący z Ogólnopolskim Porozumieniem Organizacji Samorządowych uważa, że rząd powinien rozważyć wprowadzenie przepisu uchylającego obowiązek stosowania ustawy o zamówieniach publicznych w stosunku do gminnych podmiotów, które mają naprawiać zniszczenia powodziowych. Mogłoby to się odbyć na zasadach zbliżonych do art. 6a specustawy covidowej. Zwraca uwagę, że w ustawie prawo o zamówieniach publicznych nie ma wyłączeń przedmiotowych i podmiowych odnoszących się do sytuacji powodziowej jaka jest teraz, gdzie rząd ogłasza stan klęski żywiołowej.
- Oczywiście ograniczenia prawa o zamówieniach publicznych dotyczyłoby określonego zakresu kwotowego. Najprostszy proces zakupowy to co najmniej 3-4 tygodnie. Małym gminom może zabraknąć kadr do przeprowadzenia tych procedur. A mogą to przecież zrobić na podstawie własnych regulaminów zakupowych, które mają opracowane – postuluje Grzegorz Bebłowski.
Czytaj też w LEX: Funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego w okresie stanu klęski żywiołowej >
Pomoc deklarują też inne resorty
Minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała, że jej resort wyasygnuje w ramach pierwszej transzy pomocy dla obszarów dotkniętych powodzią 21 mln zł w formie dotacji z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Z tej kwoty 12 mln zł będzie rozdysponowane w województwie śląskim, 6 mln zł na Dolnym Śląsku, a 3 mln zł w województwie opolskim.
Pierwsze pieniądze miałyby trafić np. do straży pożarnych, centrów zarządzania kryzysowego i samorządów. Miałyby zostać przeznaczone na takie cele, jak zakup agregatów prądotwórczych, worków na piasek czy bieżące zabezpieczenia budynków.
Kolejne ok. 100 mln zł ma być zaoferowana w formie niskooprocentowanych pożyczek na poziomie 1,5-2 proc. Te pieniądze będą mogły trafić na likwidację skutków powodzi, takich jak naprawy kanalizacji, wodociągów, oczyszczalni ścieków, stacji uzdatniania wody oraz na likwidację potencjalnych skażeń w środowisku - zaznaczyła minister.
Czytaj też w LEX: Odpowiedzialność cywilna za szkodę wyrządzoną przez żołnierza osobie trzeciej podczas wykonywania obowiązków służbowych >
Wsparcie finansowe dla jednostek samorządu terytorialnego na odbudowę szkolnej infrastruktury zabezpieczyło też Ministerstwo Edukacji w rezerwie oświatowej subwencji ogólnej.
Z inicjatywą zwolnienia do końca 2024 z VAT towarów i usług przekazanych na cele pomocy powodzianom wystąpił też minister finansów. Chodzi o darowizny przekazywane samorządom, organizacjo pożytku publicznego, podmiotom leczniczym i Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Warunkiem zastosowania preferencji będzie zawarcie umowy. Przeczytaj więcej: MF: Zerowa stawka VAT na darowizny dla powodzian - jest projekt
Czytaj też w LEX: Stabilność dochodów i wydatków publicznych w sytuacjach kryzysowych w kontekście realizacji zadań publicznych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.