W urzędzie miejskim zgodnie z regulaminem pracy obowiązuje podstawowy system czasu pracy tj. 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym 3 miesięcznym okresie rozliczeniowym. Pracownicy straży zatrudnieni są na dwie zmiany: I zmiana w godzinach 7.00-15.00, II zmiana w godzinach 14.00-22.00.

Kierownik tejże komórki - komendant chce wykonywać swoje obowiązki w różnych godzinach pracy, aby móc prowadzić większy nadzór nad pracownikami.

Czy można komendantowi wprowadzić ruchomy system czasu pracy, który pozwoli rozpoczynać i kończyć pracę w każdym dniu w różnych godzinach odpowiednio pracując 8 godzin, aby uniknąć pracy w godzinach nadliczbowych?

Odpowiedź

Stosowanie ruchomego czasu pracy budzi kontrowersje.


Uzasadnienie

Udzielając odpowiedzi na wskazane powyżej pytanie należy na wstępnie zaznaczyć, iż nie wynika z niego o jaką grupę zawodową chodzi. Brzmienie pytania może sugerować, iż opisanym w nim przypadku mogą mieć zastosowanie zarówno przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.), ustawy o pracownikach samorządowych jak też ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p.


Próbując jednak wyjaśnić poruszony w nim problem podnieść należy, iż przepisy żadnej z przytoczonych ustaw nie przewidują możliwości stosowania ruchomego czasu pracy. Wskazany rozkład czasu pracy został stworzony w parciu o przepisy k.p., nie znajdując w nim jednak bezpośredniego oparcia.


Zgodnie ze stanowiskiem literatury przedmiotu ruchomy czas pracy stanowi element rozkładu czasu pracy w podstawowym systemie czasu pracy, dotyczący specyficznego określenia godzin rozpoczynania i kończenia pracy przez pracowników. Tak rozumiany ruchomy czas pracy jest zatem jedynie formą uszczegółowienia rozkładu czasu pracy obowiązującego u danego pracodawcy. Oznacza to, że w jego ramach pracodawca może wyznaczyć ramowo godziny rozpoczęcia pracy (np. między godziną 7.00 a 9.00) i jej zakończenia (np. między godziną 15.00 a 17.00) oraz określić liczbę godzin, która w każdym dniu ma zostać przepracowana, pracownik natomiast podejmuje decyzję o godzinie rozpoczęcia pracy. Ramowe określenie godzin rozpoczynania i kończenia przez pracowników pracy w ramach ruchomego czasu pracy nie powoduje więc powstania pracy w godzinach nadliczbowych wynikających z przekroczenia dobowej normy czasu pracy, w sytuacji w której pracownik rozpocznie kolejnego dnia pracę o godzinie wcześniejszej niż dnia poprzedniego.


Określając ramowo godziny rozpoczynania i kończenia pracy, na pracodawcy ciąży jednak obowiązek takiego ich ułożenia, aby pracownik wybierając jeden z wariantów godzin pracy zawsze miał zapewniony minimalny okres odpoczynku dobowego i tygodniowego.


Autorzy publikacji z tego tematu podkreślają, iż objęcie pracowników ruchomym czasem pracy możliwe jest jedynie, gdy mają do nich zastosowanie przepisy k.p. oraz tylko na podstawie wniosków pracowników w tym zakresie. Z uwagi na specyfikę tego rodzaju pracy oraz brak uregulowań prawnych w tej materii, zdaniem wielu autorów, ruchomy czas pracy może zostać wprowadzony jedynie na pisemny wniosek pracownika, zgodnie z art. 141 k.p. Możliwość stosowania ruchomego czasu pracy podważa jednak Państwowa Inspekcja Pracy. Rozpatrując możliwość zastosowania ruchomego czas pracy należy zwrócić uwagę na stanowisko Komisji Prawnej Głównego Inspektora Pracy z dnia 16 czerwca 2011 r. Wskazano w nim, że "w obecnym stanie prawnym, czas pracy nie może być ustalany przez pracodawcę w taki sposób, że nie są określone konkretne godziny rozpoczynania i kończenia pracy, a tylko określane są przedziały czasowe w jakich pracownicy rozpoczynają i kończą pracę ("ruchomy czas pracy"), gdyż nie ma przepisów prawa o charakterze powszechnie obowiązującym, które dopuszczałyby taką organizację czasu pracy. Przepisy o czasie pracy mają bowiem charakter norm ochronnych i bezwzględnie obwiązujących".


Tym samym zdaniem PIP indywidualny rozkład czasu pracy (będący w praktyce najczęstszą podstawą wprowadzenia "ruchomego czasu pracy") nie może naruszać norm czasu pracy o charakterze ochronnych, do których zalicza się m.in. regulację definiującą dobę pracowniczą.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)