Opieka nad dziećmi, która ma spełniać funkcję także wychowawczą oraz edukacyjną, może być prowadzona w formie organizacyjnej - żłobka oraz nowego podmiotu jakim jest klub dziecięcy – oraz pozaorganizacyjnej. Formami pozaogranizacyjnymi, prowadzonymi przez osoby fizyczne, jest dzienny opiekun oraz funkcjonująca od niepamiętnych lat, tak w okresie realnego socjalizmu jak i gospodarki rynkowej, ze wszechmiar stale przydatna, instytucja niani. Ze względu na ograniczone ramy tego artykułu, zajmę się przede wszystkim formami organizacyjnymi opieki nad dziećmi, a więc żłobkiem i klubem dziecięcym, ponieważ to na gminach spocznie obowiązek rejestrowania tych podmiotów oraz ocena warunków bezpieczeństwa i higieny lokali, w których prowadzona będzie ta działalność.

Ustawodawca przyjął w zasadzie nieograniczony krąg podmiotów, które mogą być założycielami żłobków i klubów dziecięcych. W myśl art. 8 ust. 1 ustawy żłobkowej, żłobki i kluby dziecięce mogą tworzyć i prowadzić gminy, osoby fizyczne, osoby prawne jak i jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Tak więc założycielami tych jednostek może być przysłowiowy Jan Kowalski, jeśli spełni warunki określone w ustawie , jak i gminy, stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie, spółki prawa cywilnego, spółki prawa handlowego, parafie, związki wyznaniowe, związki zawodowe, samorządy zawodowe oraz pracodawcy. Podmiotów sprawujących opiekę nad dziećmi do lat 3 oraz przedszkoli jest szczególnie niewiele na obszarach wiejskich.

Izby rolnicze, jako przedstawiciele samorządu rolniczego, nie posiadają prawnych możliwości tworzenia żłobków i klubów dziecięcych, ponieważ nie mogę prowadzić działalności gospodarczej i realizować zadań niezgodnych z ustawą z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych (t.j. Dz.U. Z 2002 r., Nr 101, poz. 927 z późn. zm.) .Także sołectwo nie będzie mogło zrealizować takiego przedsięwzięcia. Jednak będzie to możliwe, jeśli zadania takiego podejmie się aktywny i przedsiębiorczy mieszkaniec wsi, albo grupa co najmniej 15 mieszkańców, którzy powołają do życia stowarzyszenie, które następnie zajmie się realizacją i organizacją pomysłu. Bezpośrednio założycielami tych instytucji nie będą mogły być podmioty administracji rządowej. Mimo, że partie polityczne posiadają osobowość prawną, to nie będą mogły prowadzić tej działalności, ponieważ ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 857 z późn. zm.) wyłącza prowadzenia przez nie działalności gospodarczej (por.art. 24 pkt. 3). Z chwilą wejścia w życie ustawy, żłobki prowadzone dotychczas na podstawie ustawy z dnia 31 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U z 2007 r., Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) , przestają być zakładami opieki zdrowotnej, tak więc przestaną udzielać świadczeń zdrowotnych w zakresie działań profilaktycznych i opieki nad dzieckiem w wieku do 3 lat. Ta pochopność ustawodawcy w zmienianiu celów, dla których istnieje żłobek, może zadziwiać. Ustawa żłobkowa do zadań żłobka i klubu dziecięcego zalicza w szczególności: 1) zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków domowych; 2) zagwarantowanie dziecku właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej, poprzez prowadzenie zajęć zabawowych z elementami edukacji, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka; 3) prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka, właściwych dla wieku dziecka. Zatem działalność żłobkowa nie wiele ma wspólnego ze stanem dotychczasowym, i staje działalnością stricte przedszkolną.

Przydatne materiały:
 Ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. Nr 45, poz. 235)
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych (t.j. Dz.U. Z 2002 r., Nr 101, poz. 927 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 857 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 31 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U z 2007 r., Nr 14, poz. 89 z późn. zm.)

 Pisaliśmy o tym również:
Szersza informacja o formach opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3
Nianie i opiekunki wyjdą z szarej strefy
Uczmy się o żłobkach
Nowa ustawa o opiece nad dziećmi do lat 3
Rewolucja w opiece nad dziećmi do 3 lat czyli nowe obowiązki dla gmin – organizacja żłobka i klubu dziecięcego
Rewolucja w opiece nad dziećmi do 3 lat czyli nowe obowiązki dla gmin – rejestr żłobków i klubów dziecięcych oraz dotacje dla gmin