Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 152, poz. 897 z późn. zm.) [ustawa] przyprawia samorządy o zawrót głowy. Ilość i złożoność czynności, które pracownicy samorządowi będą zmuszeni wykonać, uwaga! nie do 1 lipca 2013 r. jak się powszechnie uważa, ale większość do 31 grudnia br. jest bardzo duża. Może się jednak okazać, że nie będzie to tylko problem gmin.


Ustawodawca, przewidując, że gminy mogą nie wykonać określonych czynności, nałożył na wojewodów obowiązek ich wykonania w trybie zastępczym. I tak, zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy, jeżeli rada gminy nie podejmie w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, a więc do 31 grudnia 2012 r. uchwał, które nakazuje podjąć ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ( t.j. Dz. U z 2012 r. poz. 391) [ustawa o utrzymaniu w czystości]), m.in. w sprawie:
1) dokonania wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz stawki tej opłaty i stawki opłaty za pojemnik (art. 6k ust. 1 ustawy o utrzymaniu w czystości);
2) terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (art. 6l ustawy o utrzymaniu w czystości);
3) określenia terminu, miejsca składania oraz wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości wraz z:
a) objaśnieniami dotyczącymi sposobu jej wypełnienia;
b) pouczeniem, że deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego (art. 6n ust. 1 ustawy o utrzymaniu w czystości);
4) określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w szczególności ilość i częstotliwość odbierania odpadów oraz sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (Art. 6r ust. 3 ustawy o utrzymaniu w czystości)

- wojewoda po bezskutecznym wezwaniu gminy do ich podjęcia w wyznaczonym terminie wydaje w tej sprawie/ach zarządzenie/a zastępcze w terminie i trybie, aby mogły wejść w życie nie później niż 1 lipca 2013 r. Kilkumiesięczna procedura przetargowa powoduje, że wojewoda nie będzie miał zbyt wiele czasu na przygotowanie odpowiednich dla danej gminy zarządzeń.
 

Biorąc pod uwagę, że ustawodawca nie przewidział sankcji za niewywiązanie się gmin z nałożonych na nie obowiązków w tym zakresie, przepis art. 10 ust. 1 zdanie 3 ustawy zamiast pełnić funkcję dyscyplinującą może stać się dla rad gminnych furtką do „podzielenia” się z wojewodami obowiązkami wynikającymi z reformy gospodarki odpadami komunalnymi.

Zważywszy, że wdrożenie tych przepisów niesie za sobą szereg, delikatnie mówiąc niedogodności związanych:
1) z wprowadzeniem, de facto, nowego podatku, którego egzekucja będzie zdecydowanie bardziej kosztowna i pracochłonna niż egzekucja podatku od nieruchomości;
2) z podwyższeniem kosztów utrzymania nieruchomości. Wiele osób, szczególnie na terenach wiejskich, dotychczas skutecznie unikało kosztów pozbywania się śmieci. Ponadto uśrednienie opłat paradoksalnie przyniesie oszczędności dla osób produkujących dużo śmieci kosztem tych, które wytwarzają ich mniej co w żaden sposób nie będzie odebrane przez mieszkańców jako racjonalne działanie administracji;
3) koniecznością likwidacji lub reorganizacji gminnych jednostek organizacyjnych zajmujących się wywozem nieczystości, i pewnie wiele innych
- może się okazać, że gminy w sposób demonstracyjny, bądź zakamuflowany będą zachowywały się obstrukcyjnie.