NIK pozytywnie o realizacji programu inwestycji o szczególnym znaczeniu dla sportu

W ramach programu inwestycji o szczególnym znaczeniu dla sportu w ciągu niemal sześciu lat wybudowano, przebudowano lub wyremontowano 72 obiekty sportowe kosztem ok. 816 mln zł. To znacznie poszerzyło bazę dla zawodników uprawiających sporty wyczynowe. NIK zaznacza jednak, że pełna ocena realizacji programu nie jest możliwa, bo nie określono zasad monitoringu wykorzystania obiektów sportowych.

Celem Programu inwestycji o szczególnym znaczeniu dla sportu jest zapewnienie zawodnikom kadry narodowej i polskich związków sportowych odpowiednich warunków treningu, dzięki któremu mogą osiągać jak najlepsze wyniki. Dba o to przede wszystkim Centralny Ośrodek Sportu, którego infrastruktura (w ramach działalności podstawowej) jest w całości przeznaczona dla sportu wyczynowego. Programem objęte są także inwestycje Instytutu Sportu – Państwowego Instytutu Badawczego oraz Polskiego Laboratorium Antydopingowego.

Można ubiegać się także o dofinansowanie inwestycji w dużych aglomeracjach miejskich, umożliwiających zawodnikom równolegle: szkolenie sportowe i edukację lub pracę. Projekty budowy, przebudowy lub remontu specjalistycznych obiektów sportowych, które będą spełniać międzynarodowe standardy mogą zgłaszać m.in.: uczelnie, gminy, powiaty czy firmy prowadzące działalność związaną z kulturą fizyczną.

Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła, jak przebiega realizacja programu. W dniu 21 lipca upubliczniła pokontrolny raport.

Najważniejsze ustalenia kontroli

NIK podkreśla, że od marca 2018 r. proces dotowania inwestycji zgłaszanych w ramach Programu mógł nie być w pełni przejrzysty. Minister Sportu zdecydował wówczas, że bez uzasadnienia może przyznawać projektom dodatkowe punkty – dodatnie lub ujemne. Do czasu zakończenia kontroli dostało je w sumie 97 inwestycji (77 – dodatnie, 20 – ujemne). Ponadto w dokumentacji dotyczącej rozliczeń nie wprowadzono zapisów, dzięki którym można sprawdzić czy beneficjenci Programu nie przekroczyli ustalonych progów dofinansowania i progów tzw. kosztów kwalifikowanych, czyli tych, które ponieśli sami, a które kwalifikują się do wsparcia.

W Programie nie wprowadzono także kryteriów dofinansowania, których celem byłoby równomierne rozwijanie bazy sportowej w poszczególnych województwach. Nie brano więc pod uwagę np. wysokości już udzielonych dotacji, czy liczby już istniejących w regionie obiektów tego samego rodzaju, np. stadionów piłkarskich. W badanym okresie największe środki Minister Sportu przeznaczył na inwestycje w województwach: podkarpackim – niemal 15% i mazowieckim - 13%, a najmniejsze w warmińsko-mazurskim - niecały 1% i pomorskim – nieco ponad 2%.

Pełna ocena tego, w jakim stopniu objęte Programem obiekty były wykorzystywane przez kadrę narodową i zawodników polskich związków sportowych (pzs) oraz tego, jak często stawały się areną ogólnopolskich i międzynarodowych zawodów - jest niemożliwa. Minister Sportu nie określił bowiem zasad takiego monitoringu. Wyjątek stanowią obiekty Centralnego Ośrodka Sportu (COS), są one bowiem przede wszystkim zapleczem treningowym dla sportu wyczynowego.

Niemniej jednak cel Programu został osiągnięty, w badanym okresie (od stycznia 2015 r. do połowy 2020 r.) doszło do zasadniczej zmiany w infrastrukturze związanej ze sportem wyczynowym – zbudowano m.in.: pierwszy kryty tor łyżwiarski i pływalnie olimpijskie, specjalistyczne i wielofunkcyjne hale sportowe, trasy narciarskie i nartorolkowe oraz tory wrotkarskie. Zmodernizowano wszystkie Ośrodki Przygotowań Olimpijskich Centralnego Ośrodka Sportu oraz Instytut Sportu – Państwowy Instytut Badawczy. Realizacja Programu zapewniła także wsparcie dla wiodących akademii piłki nożnej i spowodowała zagęszczenie sieci certyfikowanych stadionów lekkoatletycznych.

W efekcie poprawiła się baza sportowa sportów olimpijskich letnich (poza baseballem/softballem, golfem, jeździectwem, kolarstwem, skateboardingiem i żeglarstwem) oraz zimowych (poza bobslejami, saneczkarstwem i skeletonem). Zadania inwestycyjne realizowane w ramach Programu zapewniały także warunki do przygotowania zawodników kadry narodowej na Igrzyska Olimpijskie, Mistrzostwa Świata i Mistrzostwa Europy oraz możliwość organizowania w Polsce zawodów na najwyższym międzynarodowym poziomie.

Czytaj też: Minister sportu: Orliki powinny pozostać nieodpłatne >

Od stycznia 2015 r. do połowy 2020 r. w obiektach COS dofinansowanych w ramach Programu zorganizowano w sumie 346 zawodów sportowych, w tym 30 o charakterze światowym, 45 na poziomie europejskim i 271 zawodów ogólnopolskich.

Po więcej szczegółowych informacji na temat dofinansowania inwestycji objętych Programem odsyłamy na stronę internetową NIK, do pełnego raportu.

Wnioski pokontrolne NIK

Do Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu o:

• określenie, w strategicznych dokumentach rozwoju sportu, obowiązujących po 2020 r., kierunków interwencji i narzędzi ich realizacji (w tym wskaźników i mierników) w zakresie wsparcia infrastruktury sportowej na potrzeby sportu wyczynowego;
• wprowadzenie wymogu uzasadniania przyznawanej przez Ministra ujemnej lub dodatniej punktacji ocenianym w ramach Programu zgłoszeniom inwestycyjnym, w zakresie strategicznego znaczenia inwestycji dla rozwoju polskiego sportu;
• wprowadzenie mechanizmu monitorowania (np. corocznego lub kilkuletniego) wykorzystania obiektów sportowych przez beneficjentów (z wyjątkiem COS) na szkolenie pzs i szkolenie klubowe oraz organizację zawodów o charakterze światowym, europejskim i ogólnopolskim, z określeniem jednolitych zasad i paramentów monitorowania m.in. liczby szkoleń, zawodników i zawodów sportowych;
• wprowadzenie w dokumentacji dotyczącej rozliczenia zadania inwestycyjnego sporządzanej przez beneficjentów oraz w karcie rozliczenia zadania zasad weryfikacji spełnienia określonych w Programie progów dofinansowania zadania, progów kosztów kwalifikowanych elementów dodatkowych oraz wyposażenia sportowego i wyposażenia służącego do utrzymania obiektu;
• zintensyfikowanie działań w ramach opracowywania wykazu bazy sportowej wykorzystywanej do przygotowań kadry narodowej w letnich i zimowych sportach olimpijskich.

Do Centralnego Ośrodka Sportu o:

•     aktualizację Strategii rozwoju Centralnego Ośrodka Sportu na lata 2019-2022, w zakresie planowanych i zrealizowanych zadań inwestycyjnych;
•     wzmocnienie nadzoru nad zawieraniem i realizacją umów na wykonanie usług marketingowych zlecanych podmiotom zewnętrznym, w zakresie weryfikacji realizacji ich efektów oraz akceptacji ich wykonania;
•     zapewnienie rzetelnego i zgodnego z obowiązującymi przepisami prawa prowadzenia dla obiektów sportowych książek obiektów budowlanych.

Do uczelni publicznych o zapewnienie przeprowadzania okresowych kontroli stanu technicznego obiektów sportowych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Do jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych o zapewnienie przeprowadzania okresowych kontroli stanu technicznego obiektów sportowych oraz prowadzenia dla tych obiektów książek obiektów budowlanych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.