K.p.a. ustanawia rygorystyczne procedury załatwienia (czyt. też rozpatrzenia) wniosków, np. termin załatwienia nie może być dłuższy niż jeden miesiąc (art. 237 § 1 w związku z art. 244 § 1 k.p.a. ). W razie niemożności dotrzymania terminu, organ obowiązany jest zawiadomić wnioskodawcę o czynnościach podjętych w celu rozpatrzenia wniosku oraz o przewidywanym terminie jego załatwienia (Art. 245 k.p.a. ).

O sposobie załatwienia wniosku, organ zawiadamia wnioskodawcę wskazując: oznaczenie organu, od którego pochodzi, imiona, nazwisko i stanowisko służbowe osoby upoważnionej do załatwienia wniosku oraz sposób w jaki wniosek został załatwiony (art. 238. § 1 k.p.a. ). Zawiadomienie o nieuwzględnieniu wniosku powinno zawierać także uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie, że w przypadku ponowienia wniosku bez wskazania nowych okoliczności – organ może podtrzymać swoje stanowisko - bez ponownego zawiadamiania wnioskodawcy (art. 239 k.p.a. ).

Zgodnie z art. 246 k.p.a. wnioskodawcy niezadowolonemu ze sposobu załatwienia wniosku bądź niezałatwienia wniosku w terminie służy prawo wniesienia skargi w trybie określonym w rozdziale 2 działu VIII k.p.a.

Przepisy k.p.a. wprowadzają także odpowiedzialność porządkową lub dyscyplinarną pracownika winnego niewłaściwemu i nieterminowemu załatwianiu wniosku (art. 223. § 2 k.p.a. ).

Procedury dotyczące przyjmowania (składania) wniosków ustawodawca określił na równi z procedurą składania skarg. Organy samorządu terytorialnego obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach. Może to się odbywać na zasadzie np. dyżurów radnych, przy czym przynajmniej raz w tygodniu, obywateli powinien przyjmować przewodniczący rady bądź jego zastępca. K.p.a stanowi także wystarczającą podstawę do zabrania głosu przez obywatela bezpośrednio na sesji rady.@page_break@

Informację o dniach i godzinach przyjęć, dostosowanych dla potrzeb ludności, przy czym przynajmniej raz w tygodniu przyjęcia powinny się odbywać w ustalonym dniu po godzinach pracy, należy wywiesić w widocznym miejscu w siedzibie urzędu gminy (starostwa, urzędu marszałkowskiego) oraz jednostkach organizacyjnych j.s.t. (art. 253 k.p.a. ).

Wnioski składane do organów samorządu terytorialnego oraz związane z nimi pisma i inne dokumenty rejestruje się i przechowuje w sposób ułatwiający kontrolę przebiegu i terminów ich załatwiania (art. 254 k.p.a. ). Nadzór i kontrolę nad przyjmowaniem i załatwianiem wniosków przez organy j.s.t. oraz samorządowe jednostki organizacyjne sprawują Prezes Rady Ministrów i wojewodowie (art. 258 § 1 pkt 5 k.p.a. ).

Szczegółowe kwestie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. Nr 5, poz. 46).

Rada, do której wpłynie wniosek złożony przez mieszkańca/ów w sprawie podjęcia określonej uchwały stoi przed podwójnym dylematem. Z jednej strony jak sprostać wymogom prawnym przewidzianym w k.p.a, z drugiej jak rozpatrzeć wniosek, aby ograniczyć do minimum konsekwencje polityczne.

Należy zgodzić się z poglądem, że mieszkaniec/cy nie posiadają podmiotowości do występowania do organu stanowiącego j.s.t. z wnioskiem zawierającym wprost żądanie podjęcia określonej uchwały a co najwyżej z wnioskiem o rozpatrzenie przedłożonej uchwały. Inaczej, każdy wniosek zasługuje na rozpatrzenie na forum rady a w świetle przepisów k.p.a. rada ma taki obowiązek, jednak rozpatrzenie wniosku przez radę nie jest tożsame z rozpatrzeniem merytorycznym złożonego przez mieszkańców projektu uchwały.

W przypadku wniosku od mieszkańca/ów o podjęcie określonej uchwały, rada stawiana jest w szczególnej sytuacji. Radni, w pierwszej kolejności powinni podjąć w głosowaniu decyzje (uchwałę) czy przedłożony wniosek przyjmują do realizacji tzn. czy projekt uchwały mieszkańców będzie procedowany (rozpatrzony merytorycznie), czy nie. Jeżeli pod wnioskiem podpisze się duża liczba mieszkańców, bądź wniosek będzie dotyczył szczególnie wrażliwego obszaru regulowanego przez radę, odmowa rozpatrzenia projektu przygotowanego przez mieszkańców będzie obarczona ryzykiem politycznym i zarzutami wobec radnych o arogancję (władzy). Odmowa rozpatrzenia projektu uchwały mieszkańców, jednoznaczna z jej odrzuceniem, kończy rozpatrywanie wniosku. Treść uchwały rady odpowiadająca zawiadomieniu, o którym mowa w art. 238 k.p.a. podlega przekazaniu wnioskodawcy.

Rada może/powinna przyjąć ścieżkę postępowania bardziej otwartą na inicjatywy mieszkańców. Mianowicie, rada powinna dokonać co najmniej oceny, czy proponowana przez mieszkańców uchwała jest prawidłowa pod względem formalno-prawnym. W przypadku, stwierdzenia, że projekt załączony do wniosku nie może być uchwalony z tych względów (np. projekt uchwały w sprawie zmiany budżetu j.s.t. może złożyć tylko organ wykonawczy j.s.t.) rada podejmuje uchwałę o odmowie jego merytorycznego rozpatrzenia.

Jeżeli zaś nie będzie przeszkód formalnych-prawnych podjęcia uchwały zgodnie z projektem załączonym do wniosku, wydaje się, że rada powinna przegłosować projekt uchwały mieszkańców. Podjęcie uchwały jak i jej odrzucenie należy traktować jako pozytywne rozpatrzenie wniosku mieszkańców, o czym wnioskodawców zawiadomi przewodniczący rady.

Pisaliśmy o tym również:
 Inicjatywa obywatelska w sprawie podjęcia uchwały przez organ stanowiący j.s.t. nie może pozostać bez rozpatrzenia

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)