1. Z treści delegacji zawartej w art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej  wynika konieczność ustalenia przez radę gminy wysokości kosztu usług opiekuńczych w uchwale stanowiącej akt prawa miejscowego. Uchwała, która nie wypełnia zakresu upoważnienia ustawowego nie może stanowić podstawy do przyznawania świadczeń z pomocy społecznej w formie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych oraz ustalania odpłatności za te usługi. Zatem to z uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, nie zaś z decyzji kierownika ośrodka pomocy społecznej, osoby zainteresowanie powinny czerpać wiedzę o potencjalnym koszcie przyznawanej przez gminę pomocy.
2. Uchwała nie może być traktowana jako informator o innych obowiązujących przepisach. Regulacja uchwały powinna być adekwatna do zakresu delegacji udzielonej radzie gminy, jak też staranna i jednoznaczna.
3. Rada gminy nie ma kompetencji do odrębnego definiowania i konkretyzowania rodzaju wykonywanych czynności w ramach świadczonych usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych. Ustanowienie takiego wykazu czynności narusza art. 50 ust. 3 i ust. 4 ustawy o pomocy społecznej .
4. Rada gminy powinna tak określić okoliczności występujące po stronie uprawnionego do korzystania z usług opiekuńczych uzasadniające całkowite bądź częściowe zwolnienie od opłat, aby kierownik ośrodka pomocy społecznej wiedział, jakimi kryteriami ma się kierować dokonując zwolnienia.

Rada gminy w uchwale dotyczącej warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze, nie określiła konkretnego kosztu 1 godziny usługi opiekuńczej i specjalistycznej usługi opiekuńczej. W uchwale rada wskazała, że koszt 1 godziny usługi świadczonej przez osobę zatrudnioną w ośrodku pomocy społecznej na umowę o pracę wylicza się sumując składniki i pochodne wynagrodzenia opiekuna obciążające zakład pracy za rok poprzedni. W przypadku świadczenia usług w ramach umowy zlecenia jako tzw. pomoc sąsiedzka, wynagrodzenie dla osoby świadczącej pomoc sąsiedzka ustala się stawkę godzinową w wysokości 0.5% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w miesiącu poprzedzającym wykonywania usługi.

Stosownie do art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania. Zdaniem wojewody, treść powołanego wyżej przepisu w sposób niebudzący wątpliwości przesądza o tym, że rada gminy jest organem właściwym do określenia szczegółowych warunków odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze. Wśród szczegółowych warunków odpłatności nie można pominąć kwestii kosztu usługi opiekuńczej i specjalistycznej usługi opiekuńczej, a także sposobu jej naliczania. Artykuł 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej upoważnia radę gminy do określenia, w formie uchwały będącej aktem prawa miejscowego, szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat oraz trybu pobierania tych opłat. Tym samym ustawodawca upoważniając radę gminy, ściśle określił zakres przedmiotowy uchwały. Zdaniem organu nadzoru, z treści delegacji zawartej w art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej wynika konieczność ustalenia przez radę gminy wysokości kosztu usług opiekuńczych w uchwale stanowiącej akt prawa miejscowego. Uchwała, która nie wypełnia zakresu upoważnienia ustawowego nie może stanowić podstawy do przyznawania świadczeń z pomocy społecznej w formie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych oraz ustalania odpłatności za te usługi. Rada gminy określiła jedynie sposób wyliczenia kosztu jednej godziny usług opiekuńczych, co nie wypełnia dyspozycji art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej . Właściwe wykonanie upoważnienia ustawowego wymaga określenia wprost w uchwale kosztu godziny usługi opiekuńczej i specjalistycznej usługi opiekuńczej.

Wojewoda zaznaczył, iż uchwała jako akt prawa miejscowego powinna być zredagowana w taki sposób, by dla przeciętnego adresata był zrozumiały, tzn. by adresat danego przepisu wiedział, w jaki sposób ma się zachować i nie miał żadnych wątpliwości co do tego, jaką regułę postępowania wyznacza dany przepis, a organ stosujący ten przepis wiedział, w jaki sposób go zinterpretować. Przepis prawa miejscowego musi być sformułowany w sposób precyzyjny i czytelny, tak, by wynikał z niego, kto, w jakich okolicznościach i jak powinien się zachować, żeby osiągnąć skutek wynikający z tego przepisu. Adresat aktu nie może być zaskakiwany treścią nieostrych przepisów. Zakres uchwały winien zapewnić taki sam poziom praw i obowiązków dla adresatów znajdujących się w identycznej sytuacji. Oznacza to, że zasady odpłatności winny być tak ustalone, żeby mieszkańcy gminy, zainteresowani uzyskaniem świadczenia w postaci usług opiekuńczych wiedzieli, jaki jest koszt takiej usługi. Zatem to z uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, nie zaś z decyzji kierownika ośrodka pomocy społecznej, osoby zainteresowanie powinny czerpać wiedzę o potencjalnym koszcie przyznawanej przez gminę pomocy.

W uchwale rada gminy określiła, iż w przypadku osób obłożnie i ciężko chorych, niepełnosprawnych zamieszkałych wspólnie z rodzinami bądź w niewielkiej odległości, usługi opiekuńcze mogą być ograniczone do podawania posiłku przygotowanego przez rodzinę i utrzymanie niezbędnej opieki osobistej. Organ nadzoru zwrócił uwagę, iż powyższą regulacją rada wskazując zakres usług opiekuńczych wykroczyła poza kompetencje przyznane organowi stanowiącemu w art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej . Rada gminy może - w ramach ustawowego upoważnienia - określić tylko warunki przyznawania usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych i ich odpłatności, warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat oraz tryb ich pobierania. Powyższy zapis uchwały stanowi także naruszenie art. 50 ust. 3 i ust. 4 ustawy o pomocy społecznej , w których to przepisach ustalono definicję, odpowiednio usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych. Rada gminy nie ma kompetencji do odrębnego definiowania i konkretyzowania rodzaju wykonywanych czynności w ramach świadczonych usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych. Ponadto rada, dokonując takich wykazów wkracza w kompetencje ośrodka pomocy społecznej, który zgodnie z art. 50 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej , przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, a także okres i miejsce świadczenia.

Artykuł 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej upoważnia radę gminy do określenia, w formie uchwały będącej aktem prawa miejscowego, m.in. szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat. Tymczasem użyte w kwestionowanym przepisie uchwały sformułowanie "a zwłaszcza gdy" może sugerować, że istnieją jeszcze inne, nieujęte w uchwale kryteria, od spełnienia których uzależnione częściowe lub całkowite zwolnienie od opłat. Oznacza to, że zwolnienie od opłat za usługi opiekuńcze będzie dokonywane na podstawie swobodnego uznania kierownika ośrodka pomocy społecznej. Wojewoda podkreślił, iż rada gminy powinna tak określić okoliczności występujące po stronie uprawnionego do korzystania z usług opiekuńczych uzasadniające całkowite bądź częściowe zwolnienie od opłat, aby kierownik ośrodka pomocy społecznej wiedział, jakimi kryteriami ma się kierować dokonując zwolnienia. Zwroty używane w uchwałach takie jak "zwłaszcza", "inne uzasadnione przypadki" itp. są zwrotami nieostrymi. Powodują one niejasność i nieprecyzyjność przepisów uchwały. Prawodawca powinien unikać posługiwania się takimi zwrotami, gdyż stopień ich niedookreślenia prowadzi do daleko idącej subiektywizacji w ich ocenie.

Zobacz orzeczenie:
 Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z dnia 10 grudnia 2010 r., sygn. NK.II.0911/378/10
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.)