Przy zbiegu prawa do dodatków nauczycielowi przysługują obydwa z nich (I OSK 323/11, LEX nr 852430)

Prawo nauczyciela do dodatku do wynagrodzenia dotyczy zarówno sytuacji, gdy pracuje on w warunkach trudnych jak i w warunkach uciążliwych. Pojęcia te nie są pojęciami tożsamymi ani też nie można przyjąć, iż praca w warunkach trudnych automatycznie wyklucza pracę w warunkach uciążliwych.

Z przepisów Karty Nauczyciela nie wynika by była dopuszczalna możliwość wypłacania nauczycielowi tylko jednego dodatku do wynagrodzenia, jeśli pracowałby on w warunkach zarówno trudnych jaki i uciążliwych.

Rada powiatu w uchwale w sprawie ustalenia regulaminu wynagradzania nauczycieli zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych działających w zakresie oświaty i edukacyjnej opieki wychowawczej w powiecie, postanowiła, że nauczycielom przysługuje dodatek za trudne i uciążliwe warunki pracy w przypadkach ściśle wyszczególnionych w dalszej części przepisu. Rada postanowiła również, iż w przypadku zbiegu tytułu do dodatków, przysługuje tylko jeden dodatek, a jeżeli są one zróżnicowane to wyższy, zaś w innym punkcie uchwały - że dodatek za trudne i uciążliwe warunki pracy przysługuje w takiej części, w jakiej godziny pracy w trudnych i uciążliwych warunkach wykonywane są w ramach obowiązującego wymiaru godzin pracy nauczyciela.

Skargę na uchwałę wniósł do WSA wojewoda. W uzasadnieniu swego stanowiska organ nadzoru podniósł, iż zakwestionowane przepisy w sposób istotny naruszają art. 34 Karty Nauczyciela i § 8 oraz § 9 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 marca 2006 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 43, poz. 293) . W myśl bowiem art. 34 Karty Nauczyciela , nauczycielom pracującym w trudnych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach przysługuje z tego tytułu dodatek za warunki pracy. Minister Edukacji w rozporządzeniu z dnia 6 marca 2006 r. określił odrębnie wykaz prac wykonywanych w trudnych warunkach oraz wykaz prac wykonywanych w warunkach uciążliwych. Wykładnia literalna i celowościowa tego przepisu prowadzi zatem do wniosku, że dodatki za pracę w warunkach trudnych i uciążliwych przysługują nauczycielowi oddzielnie za każdą godzinę zajęć lekcyjnych. Ustawodawca nie przewidział, by w razie zbiegu prawa do obu dodatków nauczycielowi przysługiwał tylko jeden z nich. Przy założeniu, że jest możliwe wystąpienie sytuacji, w której nauczyciel będzie wykonywał zarówno pracę w warunkach trudnych, jak i uciążliwych, przyznanie mu jednego dodatku w wysokości niższej, niż wynika to z sumowania kwot obu dodatków, rażąco narusza wspomniane przepisy.

W odpowiedzi na skargę rada powiatu wniosła o jej oddalenie.

Zdaniem NSA zasadniczym problemem, jaki wystąpił w analizowanej sprawie była ocena legalności przepisów uchwały rady powiatu w sprawie ustalenia na 2009 r. regulaminu wynagradzania nauczycieli zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych działających w zakresie oświaty i edukacyjnej opieki wychowawczej w powiecie, które przewidywały, że w przypadku zbiegu tytułu do dodatków za trudne i uciążliwe warunki pracy, nauczycielowi przysługuje tylko jeden dodatek do wynagrodzenia, a jeżeli dodatki te są zróżnicowane, to wyższy oraz, iż dodatek za trudne i uciążliwe warunki pracy przysługuje w takiej części, w jakiej godziny pracy w trudnych i uciążliwych warunkach wykonywane są w ramach obowiązującego wymiaru godzin pracy nauczyciela.

NSA podkreślił, iż zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą NSA regulamin wynagradzania nauczycieli nie jest regulaminem wynagradzania - w rozumieniu przepisów kodeksu pracy - a stanowi akt prawa miejscowego, w rozumieniu art. 94 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i w ujęciu funkcjonalnym jego moc została zrównana z rozporządzeniem wykonawczym. W uzasadnieniu swego stanowiska Sąd stwierdził, że ustalenie wspomnianego regulaminu, dotyczącego niektórych składników wynagrodzenia nauczycieli wszystkich szkół prowadzonych przez daną jednostkę samorządu terytorialnego nie można traktować w kategoriach kompetencji pracodawcy, rozumianego tak, jak nakazuje to art. 3 k. p. Z tego powodu całkowicie chybione było nawiązywanie przez skarżącego kasacyjnie w uzasadnieniu skargi kasacyjnej do przepisów prawa pracy. Będąca przedmiotem analizy sprawa nie dotyczyła bowiem regulacji pracowniczej a odnosiła się do aktu o charakterze publicznoprawnym, którego moc - jak wyżej wspomniano - zrównana została z rozporządzeniem wykonawczym.

NSA zwrócił uwagę, iż postrzegając zaskarżoną uchwałę w tych kategoriach trzeba zatem wskazać na konieczność jej zgodności z przepisami Karty Nauczyciela , a zwłaszcza z jej art. 30 ust. 6 pkt 1, który zawiera delegację ustawową dla organu prowadzącego szkołę, będącego jednostką samorządu terytorialnego do określenia w regulaminie wysokości stawek dodatków za: wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy a także szczegółowych warunków przyznawania tych dodatków, z zastrzeżeniem art. 33 i 34 Karty Nauczyciela . Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że prawo nauczyciela do dodatku do wynagrodzenia dotyczy zarówno sytuacji, gdy pracuje on w warunkach trudnych jak i w warunkach uciążliwych. Pojęcia te nie są pojęciami tożsamymi ani też nie można przyjąć, iż praca w warunkach trudnych automatycznie wyklucza pracę w warunkach uciążliwych. Z przepisów Karty Nauczyciela  nie wynika by była dopuszczalna możliwość wypłacania nauczycielowi tylko jednego dodatku do wynagrodzenia, jeśli pracowałby on w warunkach zarówno trudnych jaki i uciążliwych, zaś ograniczenie uprawnienia tylko do jednego dodatku jest de facto pozbawieniem prawa do tego dodatku.

NSA zwrócił uwagę, iż prawo do dodatków z tytułu pracy w trudnych lub uciążliwych warunkach wynika z ustawy, przy czym zostaje skonkretyzowane przez sporządzenie wykazu tych prac na podstawie art. 34 ust. 2 Karty Nauczyciela . Jedynie określenie wysokości tych dodatków i szczegółowe warunki ich przyznawania (a więc kwestie o charakterze technicznym, porządkowym) należą do kompetencji wykonywanej na mocy art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty Nauczyciela . Tymczasem w analizowanej sprawie materia, której dotyczyła regulacja zawarta w uchwale rady powiatu okazała się materią podlegającą regulacji ustawowej bowiem wkraczała w sytuację prawną nauczycieli zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych działających w zakresie oświaty i edukacyjnej opieki wychowawczej w powiecie z. a przy tym regulacja ta w istocie normowała wysokość części wynagrodzenia za pracę nauczyciela w sposób odmienny niż stanowi to Karta Nauczyciela .

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 2006 r. Nr 97, poz. 674)
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 marca 2006 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 43, poz. 293)