Projekt ustawy o powiecie metropolitalnym: wraca dyskusja o metropoliach

Problematyka obszarów metropolitalnych, wciąż nie rozwiązana, co jakiś czas powraca do dyskursu publicznego. W ciągu ostatnich kilkunastu lat pojawiło się kilka projektów ustaw, których celem była regulacja organizacji i funkcjonowania metropolii w Polsce. Jednakże, jak dotychczas, każda z takich inicjatyw spełzła na niczym. Być może tym razem będzie inaczej? Okaże się. Grupa posłów Platformy Obywatelskiej złożyła do laski marszałkowskiej projekt ustawy o powiecie metropolitalnym. Jaka jest koncepcja regulacji metropolitalnej?

Wątpliwości może budzić termin, którym posługuje się projektodawca: powiat metropolitalny. W obowiązującym porządku prawnym występuje w końcu jednostka samorządu terytorialnego nazwana powiatem, a ponadto niektóre miasta są „na prawach powiatu”. Istnieje realna obawa, że użycie terminu zbieżnego spowoduje trudności ze zrozumieniem charakteru przygotowywanej reformy administracji publicznej przez społeczeństwo, a przecież prawo powinno być konstruowane w taki sposób, żeby jego przyswajalność była jak największa. Zwłaszcza w sprawach tak fundamentalnych jak ustrój administracji publicznej. W poprzednich projektach ustaw pojawiały się terminy takie jak: obszar metropolitalny, metropolia. Może warto więc to tej nomenklatury powrócić?

Podstawowym założeniem projektodawcy jest utworzenie jednostki samorządu terytorialnego, która będzie istniała obok dotychczasowych, a więc obok gminy, powiatu, województwa.

Projekt ustawy nie przewiduje więc likwidacji jednostek samorządu terytorialnego istniejących na terytorium, które może potencjalnie zostać objęte powiatem metropolitalnym.

Ewentualną decyzję o utworzeniu takiego powiatu podejmuje Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, po uprzednim wyczerpaniu procedury konsultacyjnej i opiniodawczej.

Powiat metropolitalny, jako istniejący obok innych jednostek samorządu terytorialnego, zostanie wyposażony w swoje organy. Będą nimi Rada Powiatu Metropolitalnego – jako organ stanowiący, oraz Zarząd Powiatu Metropolitalnego – jako organ wykonawczy. Generalnie rzecz ujmując ustrój powiatu metropolitalnego, ustrój powiatu (uregulowany w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym) oraz ustrój województwa (uregulowany w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa) opierają się na zbieżnej konstrukcji. Występują pewne odrębności w regulacji, ale dotyczą one jedynie kwestii szczegółowych, a nie zasadniczych. Największym novum jest to, że przewodniczącym zarządu powiatu metropolitalnego oraz przewodniczącym rady powiatu metropolitalnego będzie jedna i ta sama osoba, a mianowicie „starosta metropolitalny”.

@page_break@


Wątpliwości może nasuwać wykorzystana nomenklatura. Projekt ustawy posługuje się, wzorem ustawy o samorządzie powiatowym, terminem „starosta”, z tą różnicą, że w tym przypadku będzie to „starosta metropolitalny”. Nie jest to dobre posunięcie, gdyż tworzy stan chaosu terminologicznego.

Jak się wydaje kwestią najważniejszą – przyczyną powstania tego projektu ustawy, a także projektów poprzednich – są zadania publiczne, które zostaną przekazane powiatom metropolitalnym. W końcu na aparat administracyjny należy patrzeć przede wszystkim przez pryzmat zadań publicznych. Ustrój administracji publicznej jest więc wtórny względem kategorii zadania. Projektodawca wychodzi z założenia, że powiat metropolitalny należy utworzyć po to, żeby niektóre zadania publiczne realizowane przez gminę lub powiat mogły być realizowane sprawniej (skuteczniej, wydajniej, szybciej, taniej) przez metropolię.

Projektodawca proponuje przekazać powiatom metropolitalnym następujące zadania publiczne: kształtowanie ładu przestrzennego, rozwój infrastruktury technicznej (zwłaszcza drogowej), organizację transportu zbiorowego, gospodarkę odpadową i wodnościekową, ochronę środowiska i inne.

Wskazany katalog zadań publicznych powiatu metropolitalnego jest zupełnie zrozumiały. Liczne problemy lokalne (spowodowane animozjami politycznymi piastunów organów gmin i powiatów, konflikty osobiste, brak umiejętności współpracy czy niechęć do współpracy), odbijające się negatywnie na mieszkańcach, mogą zostać dzięki temu jeżeli nie wyeliminowane, to przynajmniej istotnie ograniczone. Analiza rozwiązań prawnych przyjmowanych w innych państwach europejskich pokazuje, że podobnymi sprawami zajmują się utworzone w nich metropolie.

Z całą pewnością niniejszy projekt ustawy jest ważny. Jest ważny o tyle, że przywraca niezwykle istotne zagadnienie i po raz kolejny rozpoczyna dyskusję nad prawną regulacją metropolii. Tak więc sam kierunek działania legislatorów jest prawidłowy. Niestety, można mieć liczne wątpliwości związane z poszczególnymi rozwiązaniami, szczególnie tymi, które dotyczą charakteru powiatu metropolitalnego i jego ustroju. Jest to jednak problem na inny artykuł.