Pracownik bhp nie obsługuje odrębnych jednostek organizacyjnych w ramach jednej umowy

Czy inspektor ds. bhp, zatrudniony w jednostce samorządu terytorialnego może obsługiwać także jej jednostki organizacyjne?

Odpowiedź

Pracownik służby bhp jest obowiązany wykonywać zadania służby bhp dla zatrudniającego go pracodawcy. Jeżeli więc jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego znajdują się strukturze organizacyjnej danego urzędu (np. delegatury), to pracownik ten jest obowiązany wykonywać w nich zadania służby bhp. Jeśli jednak każda z tych jednostek jest odrębnym pracodawcą, to w ramach tej samej umowy o pracę pracodawca nie może od takiego pracownika żądać świadczenia pracy na ich rzecz.

Uzasadnienie

Zasady tworzenia, organizacji, działania, uprawnień i kwalifikacji służby bezpieczeństwa i higieny pracy określają art. 23711 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p. oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.s.b.h.p.

NSA w wyroku z dnia 13 października 2006 r., I OSK 263/06, LEX nr 281409, stanął na stanowisku, że ustawodawca w sposób wyraźny wyróżnił dwie formy pełnienia funkcji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pierwsza jest realizowana w formie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, a druga poprzez powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Te dwie formy realizacji obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy nie są tożsame.

Zgodnie z art. 23711 § 1 k.p., obowiązek utworzenia służby bhp (zatrudnienie etatowego pracownika) powstaje w momencie zatrudnienia więcej niż 100 pracowników.

W przypadku pracodawcy zatrudniającego mniej niż 100 pracowników, może on powierzyć wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy.

Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp również może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
- zatrudnia do 10 pracowników albo
- zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W razie braku kompetentnych pracowników, zgodnie z art. 23711 § 2 k.p., pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.

Osoba wykonująca zadania służby bhp, których katalog określa § 2 ust. 1 r.s.b.h.p., niezależnie od tego, czy realizuje te zadania jako pracownik służby bhp, osoba zatrudniona przy innej pracy, czy też jako specjalista spoza zakładu – świadczy pracę na rzecz konkretnego, zatrudniającego tego pracownika pracodawcy.

W opisanym przypadku odpowiedź na pytanie jest uzależniona od tego, czy jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego znajdują się strukturze organizacyjnej danego urzędu (np. są delegaturami tego urzędu), czy też są to zupełnie odrębne podmioty (samodzielni pracodawcy), pomimo tego, że z formalnego punktu widzenia są podległe pod dany urząd.

W pierwszym przypadku pracownik służby bhp nie tylko może, ale również powinien wykonywać zadania służby bhp na rzecz takich jednostek. W drugim natomiast – z uwagi na samodzielność tych podmiotów – każdy z nich powinien we własnym zakresie zapewnić wykonywania zadań służby bhp, a pracodawca pracownika służby bhp przedmiotowego urzędu nie może od niego żądać świadczenia pracy na rzecz takich jednostek.