Zamawiający zawarł umowę półtora roku temu na okres 3 lat na usługę sprzątania. Wybrany wykonawca realizuje umowę w sposób staranny i należyty. W ostatnim czasie Zamawiający podjął informację z mediów, iż właściciel firmy został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo gospodarcze.

Czy w tak zaistniałej sytuacji Zamawiający ma obowiązek odstąpić od zawartej umowy czy może kontynuować realizację zawartej umowy?

Odpowiedź

Skazanie wykonawcy (osoby fizycznej - właściciela firmy) prawomocnym wyrokiem za przestępstwo gospodarcze jest okolicznością stanowiącą podstawę do wykluczenia tego wykonawcy z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, nie zaś przesłanką odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 4 Prawa zamówień publicznych , z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się osoby fizyczne, które prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, a także za przestępstwo skarbowe lub przestępstwo udziału w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego. Wykluczenie następuje zatem na etapie ubieganie się wykonawcy o udzielenie zamówienia, nie zaś już po jego udzieleniu, tj. po zawarciu umowy.

Podstawę do odstąpienia od umowy w sprawie zamówienia publicznego przewiduje art. 145 p.z.p. Nadto, do umów w sprawach zamówień publicznych mają zastosowanie - na podstawie art. 139 ust. 1 Prawa zamówień publicznych - przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej k.c.), jeżeli przepisy p.z.p. nie stanowią inaczej. Tym samym możliwe jest odstąpienie od umowy w sprawie zamówienia publicznego w przypadkach wskazanych w ustawie (tzw. ustawowe prawo odstąpienia) oraz w przypadkach określonych w samej umowie (tzw. umowne prawo odstąpienia).

Ustawowe prawo odstąpienia przysługuje stronom w szczególnych przypadkach, wprost na odstawie przepisów k.c., niezależnie od postanowień umowy. Przykładowo, przepisami upoważniającymi do odstąpienia od umowy są: art. 491 k.c., art. 537 k.c., art. 552 k.c., art. 560 § 1 k.c., art. 610 k.c., art. 631 k.c., art. 635 k.c.

Umowne prawo odstąpienia od umowy przewidziane zostało w art. 359 k.c. W myśl tego przepisu, w umowie można zastrzec, że w ciągu oznaczonego terminu jednej albo obu stronom będzie przysługiwać prawo odstąpienia od umowy.

Po to, żeby skutecznie zastrzec prawo odstąpienia od umowy, trzeba koniecznie wskazać w niej:
- termin, w którym będzie możliwe skorzystanie z prawa odstąpienia, oraz
- czy prawo to przysługuje obydwu stronom umowy, czy tylko jednej z nich, a jeśli tak, to której.

Pamiętać należy jednak, iż w zakresie umów w sprawach zamówień publicznych przepisy p.z.p. mają charakter lex specialis w stosunku do przepisów k.c. Oznacza to, że możliwość skorzystania z umownego prawa odstąpienia ograniczona jest przez art. 140 Prawa zamówień publicznych w związku z art. 29 ust. 1 Prawa zamówień publicznych . W konsekwencji, niezgodne z prawem będzie wprowadzenie do umowy w sprawie zamówienia publicznego postanowień o możliwości odstąpienia od niej, skutkujących zmianą zakresu świadczenia wykonawcy. Takie postanowienia umowy skutkować mogą przyznaniem sobie przez zamawiającego nieograniczonego prawa do zmiany zakresu przedmiotu zamówienia i warunków jego realizacji, co kłóci się z przepisami Prawa zamówień publicznych , a w szczególności z art. 29 ust. 1, w myśl którego przedmiot zamówienia powinien być opisany w sposób jednoznaczny i wyczerpujący.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zm.)