Wnioskodawca zwrócił się do miejskiego ośrodka pomocy społecznej o przyznanie pomocy finansowej w postaci zasiłków celowych.

Prezydent miasta odmówił skarżącemu przyznania wnioskowanej pomocy. Organ pierwszej instancji decyzje w przedmiocie zasiłków celowych wydał m.in. w oparciu o wywiad środowiskowy, podczas którego ustalił, że skarżący zamieszkuje sam, nie wynajmuje części swojego mieszkania, nie pracuje, utrzymuje się z renty z tytułu niezdolności do pracy, orzeczonej czasowo. W ocenie organu pierwszej instancji skarżący posiada źródło dochodu, bądź zasoby, o których nie poinformował pracownika socjalnego.
Od powyższych decyzji skarżący wniósł odwołania, w których zakwestionował ustalenia stanu faktycznego i wniósł o przyznanie wnioskowanej pomocy z uwagi na swoją ciężką sytuację zdrowotną i finansową.

NSA rozpatrując skargę zwrócił uwagę, iż zasady ogólne ustawy o pomocy społecznej wyrażone w ustawie o pomocy społecznej stanowią, że świadczenia z pomocy społecznej mają na celu zarówno umożliwienie przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których osoby ubiegające się nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości; jak i zaspokajanie ich niezbędnych potrzeb i umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Należy zatem podkreślić, że pomoc społeczna jest instytucją stosowaną w sytuacjach, w których obywatel nie jest w stanie samodzielnie podołać okolicznościom życiowym. Artykuł 2 ust. 1 tej ustawy wskazuje zatem na konieczność zbadania przez organ, czy wnioskujący o przyznanie pomocy jest w stanie samodzielnie sprostać trudnej sytuacji życiowej, wykorzystując własne możliwości i uprawnienia. Ponadto z artykułu tego wynika, że potrzeby osób korzystających z pomocy społecznej powinny być uwzględnione, jeżeli nie tylko odpowiadają celom ale i możliwościom pomocy społecznej.@page_break@

Z tych względów, zdaniem NSA wbrew zarzutom zawartym w skardze kasacyjnej, pomoc społeczna powinna mieć charakter doraźny i nie może prowadzić do wniosku o dopuszczalności uczynienia z niej stałego źródła dochodu. Interpretacja taka byłaby niedopuszczalna, jako całkowicie sprzeczna z intencją ustawodawcy, który pomocy społecznej wyznaczył jedynie funkcję wspierania tych wysiłków, a nie ich zastępowania. Biorąc zatem pod uwagę ustalenia organu, że skarżący ma możliwości we własnym zakresie poprawić własną sytuację majątkową, prawidłowo Sąd pierwszej instancji dokonał wykładni powołanych przepisów i zastosował je do sytuacji faktycznej skarżącego.
NSA przypomniał również, iż zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 i ust. 2 ustawy o pomocy społecznej – obowiązującą w dniu wydania zaskarżonych decyzji w sprawie - wynika, że w przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych może nastąpić ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego. Ponadto brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

W sprawie Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że ustalenia organu odnośnie braku współpracy skarżącego z pracownikiem socjalnym (m. in. niestawianie się przez skarżącego na wezwanie pracownika socjalnego, nieprzedstawianie żądanych dokumentów na potwierdzenie sytuacji życiowej, wprowadzanie w błąd, a dokładnie zatajenie co do okoliczności mających znaczenie dla oceny położenia skarżącego) w pełni uzasadniają odmowę przyznania skarżącemu żądanych świadczeń z pomocy społecznej.


Na podstawie: Wyrok NSA z 2 grudnia 2011 r., sygn. akt I OSK 1296/11

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.)