Pojęcia pasa drogowego nie można ograniczać tylko do gruntu na głębokość nawierzchni drogi (II GSK 780/08, LEX nr 898193

W rozważaniach nad tym jak wysoko i jak głęboko sięga nieruchomość gruntowa (a jest nią również wydzielony pas terenu pod drogi) przydatne wydaje się odniesienie się do granic społeczno-gospodarczego przeznaczenia gruntu, przewidzianych w art. 143 k.c. Brak jednak podstaw prawnych do przyjęcia, by z tego punktu widzenia, dolną granicę pasa drogowego wyznaczało położenie najniżej w danym miejscu umieszczonego urządzenia technicznego, związanego z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu a także związanego z potrzebami zarządzania drogą.

Prezydent miasta udzielił zezwolenia na zajęcie części pasa drogowego, celem przeprowadzenia robót związanych z budową przyłącza wodno-kanalizacyjnego oraz na umieszczenie w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanej z potrzebami zarządzania drogami i ustalił związane z tym opłaty.

W ocenie spółki wnoszącej skargę kasacyjną, wadliwa interpretacja art. 40 ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086) polegała na niezasadnym przyjęciu, że organ miał prawo nałożyć opłatę za umieszczenie urządzenia poza pasem drogowym.

NSA przypomniał, że zgodnie przepisem art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086) określenie "pas drogowy" oznacza wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. Literalne brzmienie przytoczonego przepisu stanowi bowiem jednoznacznie, że pas drogowy obejmuje także przestrzeń nad i pod powierzchnią gruntu, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty i urządzenia w przepisem tym opisane. Zdaniem NSA skoro w pasie drogowym mogą być lokalizowane kanały technologiczne służące umieszczeniu podziemnych urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanej z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, to tego typu urządzenia nieumieszczone w kanałach także należy traktować jako umieszczone w pasie drogowym. NSA zwrócił uwagę, że w rozważaniach nad tym jak wysoko i jak głęboko sięga nieruchomość gruntowa (a jest nią również wydzielony pas terenu pod drogi) przydatne wydaje się odniesienie się do granic społeczno-gospodarczego przeznaczenia gruntu, przewidzianych w art. 143 kodeksu cywilnego. Brak jednak podstaw prawnych do przyjęcia, by z tego punktu widzenia, dolną granicę pasa drogowego wyznaczało położenie najniżej w danym miejscu umieszczonego urządzenia technicznego, związanego z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu a także związanego z potrzebami zarządzania drogą. Pogląd zaprezentowany przez kasatora nie znajduje oparcia w brzmieniu cytowanego powyżej art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086) . Przepis ten mówi bowiem o liniach granicznych gruntu i o przestrzeni nad/pod powierzchnią tego gruntu. Dookreślenie: "w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą" niewątpliwie odnieść należy do gruntu, nie zaś do powierzchni nad i pod powierzchnią tego gruntu. Tym samym lokalizacja obiektów i urządzeń, o których mowa w przepisie, nie przesądza społeczno-gospodarczego przeznaczenia gruntu i nie rzutuje na określenie granic nad i pod powierzchnią tego gruntu.

Zobacz orzecznictwo:
Wyrok NSA z dnia 10 lutego 2009 r. (sygn. akt II GSK 780/08, LEX nr 898193)

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086)