Podatki i opłaty lokalne są ważnym źródłem dochodów gmin. Zasadnicze elementy konstrukcji podatków i opłat oraz postępowania podatkowego są uregulowane oczywiście w ustawach, ale i gminy mają możliwość wpływania na te podatki i opłaty, w szczególności na ich wysokość. Ustalenie wysokości stawek podatków i opłat oraz zwolnień od nich ma szczególne znaczenie w kontekście tworzenia projektu budżetu gminy, aby móc dokładnie oszacować skalę wpływów do budżetu. W najbliższym czasie gminy muszą przygotować i uchwalić uchwały podatkowe. Muszą one zostać podjęte na tyle wcześnie, by ich wejście w życie nastąpiło najpóźniej 1 stycznia. Należy przy tym uwzględnić, że uchwały muszą przejść kontrolę wojewody (jako organu nadzoru) oraz muszą być ogłoszone w wojewódzkim dzienniku urzędowym, a pomiędzy ogłoszeniem a wejściem w życie musi minąć co najmniej 14 dni.

Główne ustawy regulujące kwestie podatków i opłat lokalnych to:
• ustawa o podatkach i opłatach lokalnych , regulująca podatek od nieruchomości i od środków transportowych, oraz opłaty targową, miejscową, uzdrowiskową oraz od posiadania psów.
• ustawa o podatku rolnym ,
• ustawa o podatku leśnym

Wyłączne kompetencje do podejmowania uchwał w sprawach podatkowych posiada rada gminy (art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym ), natomiast organem podatkowym jest wójt (burmistrz, prezydent miasta – art. 1c ustawy o podatkach i opłatach lokalnych ., art. 6a ust. 4a ustawa o podatku rolnym , art. 6 ust. 1 ustawa o podatku leśnym ).

Co do zasady nie ma obowiązku stanowienia uchwał podatkowych corocznie. Jeżeli rada nie uchwali stawek podatku na kolejny rok wówczas, zgodnie z art. 20a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych , stosuje się stawki obowiązujące w poprzednim roku podatkowym. Wskazany przepis niestety jest sformułowany nie dość jasno, co powoduje wątpliwości interpretacyjne.

Stawki podatków i opłat lokalnych nie mogą być obniżone do zera.


PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy określa (w drodze uchwały) wysokość stawek podatku od nieruchomości. Jednocześnie jest przy tym ograniczona maksymalnymi rocznymi stawkami uregulowanymi w tym przepisie. Stawki te są różne dla różnych kategorii nieruchomości, podzielonych w szczególności z punktu widzenia sposobu ich wykorzystania.

Rada gminy może także różnicować wysokość stawek podatku. Przy określaniu wysokości stawek rada może różnicować ich wysokość dla poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania, w odniesieniu do:
• gruntów – uwzględniając w szczególności lokalizację, rodzaj prowadzonej działalności, rodzaj zabudowy, przeznaczenie i sposób wykorzystywania gruntu;
• budynków lub ich części – uwzględniając w szczególności lokalizację, sposób wykorzystywania, rodzaj zabudowy, stan techniczny oraz wiek budynków;
• budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym, zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego, a także od budowli – uwzględniając w szczególności rodzaj prowadzonej działalności.

Zwrócić uwagę należy, że rada gminy jest uprawniona do wprowadzenia jedynie zwolnień przedmiotowych, czyli w odniesieniu do rodzaju nieruchomości. Niedopuszczalne jest wprowadzanie zwolnień podmiotowych, czyli odnoszących się do konkretnych kategorii podatników.

Na podstawie art. 6 ust. 13 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest zobowiązana do ustalenia wzorów formularzy:
• informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz
• deklaracji na podatek od nieruchomości.
Formularze muszą zawierać wyłącznie dwie kategorie informacji – dotyczące podmiotu i przedmiotu opodatkowania. Zakres danych wymaganych od podatników, które będą oni musieli podać w deklaracji i informacji, nie może wykraczać poza dane niezbędne do wymiaru i poboru podatku od nieruchomości.

W ustawie o podatkach i opłatach lokalnych znajdują się również upoważnienia fakultatywne dla rady gminy do wydania uchwał w zakresie podatku od nieruchomości. Na podstawie art. 6 ust. 12 rada może zarządzić pobór podatku od osób fizycznych w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso. Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm., dalej: o.p.) inkasentem może być zarówno osoba fizyczna, osoba prawna jak i jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej. Zadaniem inkasenta jest pobranie podatku w należnej wysokości od podatnika oraz wpłacenie go organowi podatkowemu we właściwym terminie. Obowiązkiem inkasenta nie jest obliczenie wysokości podatku. Na inkasencie ciąży wiele powinności, w tym odpowiedzialność całym swoim majątkiem za podatek pobrany a nie wpłacony, zatem do pełnienia funkcji inkasenta wymagana jest uprzednia zgoda osoby mającej pełnić te funkcje (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 stycznia 2008 r., sygn. II FSK 1526/06, LEX nr 334275). Rada gminy może wyznaczyć późniejszy, niż określony w o.p. (na dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata podatku powinna nastąpić), termin płatności dla inkasentów (art. 47 § 4a o.p.). Wyznaczenie osób na inkasentów musi jednoznacznie wynikać z uchwały rady gminy. Ustalenie, że będą to np. sołtysi jest błędne, gdyż oznacza, że każdorazowo sołtys będzie inkasentem, niezależnie czy wyraża zgodę na pełnienie tych obowiązków, czy nie. Podobnie nieprawidłowe jest odesłanie, że inkasentami będą osoby, z którymi organ wykonawczy podpisze stosowną umowę, gdyż to przenosi w praktyce wyznaczenie osób inkasentów na inny organ. Wynagrodzenie inkasentów może być zróżnicowane, ale musi odnosić się do kwot pobranych podatków i być związane z obowiązkami inkasenta. Wynagrodzenie musi być ustalone w uchwale rady gminy, niedopuszczalne jest jego określenie w umowie z inkasentem.

Rada gminy może na podstawie art. 7 ust. 3 wprowadzić zwolnienia przedmiotowe w podatku od nieruchomości. W ustawie o podatkach i opłatach lokalnych uregulowane są niektóre zwolnienia (art. 7 ust. 1), także ustawa szczególna, czyli ustawa z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz. U. Nr 188, poz. 1840, ze zm.) w art. 10 ust 1 wprowadziła pewne zwolnienia od podatku od nieruchomości, zatem w tym zakresie gmina nie ma kompetencji do uchwalania własnych regulacji prawnych. W pozostałym zakresie gmina nie jest ograniczona we wprowadzaniu nowych zwolnień, ale tylko przedmiotowych. Jedynie w sytuacji, gdy zwolnienie stanowi pomoc publiczną, należy uwzględnić art. 20d ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i rozporządzenie wykonawcze wydane na jego podstawie.

Ostatnie upoważnienie dla rady gminy w zakresie podatku od nieruchomości jest zawarte w art. 6 ust. 14 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych . Na jego podstawie rada gminy może określić, w drodze uchwały, warunki i tryb składania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności: ich format elektroniczny oraz układ informacji i powiązań między nimi zgodnie z przepisami o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne; sposób ich przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej; rodzaje podpisu elektronicznego, którym powinny być opatrzone. Rada musi przy tym uwzględnić w szczególności: zakres danych zawartych we wzorach określonych uchwałą rady gminy w sprawie wzorów informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych i deklaracji na podatek od nieruchomości oraz konieczność ich opatrzenia podpisem elektronicznym; potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i niezaprzeczalności danych zawartych w informacjach o nieruchomościach i obiektach budowlanych i deklaracjach na podatek od nieruchomości oraz potrzebę ich ochrony przed nieuprawnionym dostępem; limity wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku wynikające z deklaracji na podatek od nieruchomości, a także wymagania dla poszczególnych rodzajów podpisu elektronicznego określone w przepisach o podpisie elektronicznym, w szczególności dotyczące weryfikacji podpisu elektronicznego i znakowania czasem. Jak do tej pory upoważnienie to jest rzadko wykorzystywane.



Przydatne materiały:

Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 ze zm.)
Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. 2006 r. Nr 136, poz. 969)
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym. (Dz. U. Nr 200, poz. 1682 ze zm.)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)