Pytanie:
Która gmina ponosi odpłatność za udzielenie schronienia osobie bezdomnej: gmina kierująca osobę bezdomną, czy gmina właściwa miejscowo ze względu na ostatnie miejsce zameldowania osoby bezdomnej (nie jest to gmina kierująca)? Nie ma tu zastosowania sprawa niecierpiąca zwłoki czy też szczególnie sytuacja osobista.
Odpowiedź:
Odpłatność za udzielenie schronienia osobie bezdomnej ponosi właściwa miejscowo gmina, to jest w rozpatrywanym przypadku gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały.
Uzasadnienie:
Stosownie do treści art. 48 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 12.03.2004 r. o pomocy społecznej - dalej u.p.s. osoba lub rodzina ma prawo do schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, jeżeli jest tego pozbawiona. Udzielenie schronienia następuje przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach do tego przeznaczonych.
W rozumieniu u.p.s. osoba bezdomna, to osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i nie zameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osoba nie zamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania.
Zasady ustalania właściwości miejscowej gminy określa art. 101 u.p.s, stanowiąc w ust. 1, że generalnie właściwość tę ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Zgodnie z treścią art. 101 ust. 2 u.p.s. w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały.
Natomiast stosownie do treści art. 101 ust. 3 u.p.s. w przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki (…) właściwa miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że zgodnie z zasadami wykładni prawa, przepis art. 101 ust. 3 u.p.s, stanowi wyjątek od reguły zawartej w cytowanym wyżej art. 101 ust. 1 u.p.s., który należy interpretować zawężająco. Jest to istotne zwłaszcza na tle spraw o świadczenia z zakresu pomocy społecznej, w których z istoty organy mają do czynienia z wyjątkową sytuacją osobistą czy majątkową wnioskodawców.
Wprowadzenie odrębnej zasady ustalania właściwości miejscowej gminy dla osoby bezdomnej wynika z faktu, iż nie sposób u niej ustalić zamiaru stałego pobytu, niezbędnego przy określaniu miejsca zamieszkania.
Z opisu stanu faktycznego sprawy zawartego w pytaniu wynika, że w niniejszej sprawie nie mają zastosowania wyjątki od reguły uzależniającej właściwość organu pomocy społecznej od ostatniego miejsca zameldowania osoby bezdomnej, wyrażone w art. 101 ust. 3 u.p.s.
Strona jest osobą bezdomną więc właściwą miejscowo gminą, która winna ponieść odpłatność za udzielenie schronienia osobie bezdomnej jest gmina właściwa miejscowo, ze względu na ostatnie miejsce zameldowania osoby bezdomnej.
Autor: Bożena Tyra
Osoba bezdomna ma prawo do schronienia
Osoba lub rodzina ma prawo do schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, jeżeli jest tego pozbawiona. Udzielenie schronienia następuje przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach do tego przeznaczonych.
